σφραγιδα & υπογραφες της δημογεροντιας του 1872

Φάκελος #225  [Ιούνιος - Αύγουστος 1872]

Γιοκλαμά χωρίων Χαλκιδικής α1 (Παλιοχώρι, Νεοχώρι, Γομάτιο, Καζαντζή).

                                                              Λήψη #060

http://arxeiomnimon.gak.gr/browse/resource.html?tab=tab02&id=174996&start=40 

Read More

Η Τσιγαριδογιορτή

Η Τσιγαριδογιορτή είναι το παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού.

Γιαννακούδης Αστέριος, Σύσιλας Αστέριος

Συνήθως σερβιρίζονται η ομώνυμη τοπική νοστιμιά (τσιγαρίδια) , ψητές «μήρες»(χοιρινά παϊδακία και μπριζόλες στην ντοπιολαλιά) και χωριάτικα λουκάνικα συνοδευόμενα από τοπικό άφθονο κόκκινο κρασί, ρετσίνα και τσίπουρο.

Πιθανότατα το έθιμο της σφαγής του οικόσιτου χοίρου ανάγεται στους ρωμαϊκούς χρόνους, τότε που οι γεωργοί θυσίαζαν, κατά τα Σατουρνάλια (17-25 Δεκεμβρίου), προς τιμή του Κρόνου και της Δήμητρας, χοίρο για την ευφορία της γης.

Οι Παλαιοχωρινοί Χαλκιδικιώτες πάντως, έσφαζαν το γουρούνι μετά την νηστεία των Χριστουγέννων (την ημέρα του Αγίου Στεφάνου, 27/12 ), διότι και το κρύο επέτρεπε τη διατήρηση του χοιρινού κρέατος για πολύ καιρό και οι «αλείξουρις» (λόγω και τις νηστείας) αυτές ημέρες χρειάζονταν πολύ και καλό φαγητό «φαγούσ’μου ήταν κι δ’λειές δεν είχαν».

Η σφαγή του γουρουνιού, από παρέα φίλων και γειτόνων, ήταν όντως τελετουργική: λίγο πριν τη σφαγή, το έβγαζαν από το «κουμάσι» για να περπατήσει, «να σκνίσ’» ελεύθερα και να «χαρεί», προτού θανατωθεί.

Ευθύς μετά το σφάξιμο, η νοικοκυρά το θύμιαζε μ’ ένα κεραμίδι «για να φύγουν τα μαϊκά» τα κάρβουνα από το αυτοσχέδιο θυμιατό τα έριχνε μετά στο λαιμό του χοίρου «για την ψυχή του ζώου αλλού, «έβαζαν στο στόμα του γουρουνιού κώνο («κουκ’νάρα») καλαμποκιού, για να μένει ανοιχτό (ίσως για να βγει πιο εύκολα η ψυχή του!)" και άλλοι πάλι τα κάρβουνα με το θυμίαμα τα έριχναν στα αυτιά του γουρουνιού, για να φύγουν οι Καλικάντζαροι άλλοι, τέλος, θυμίαμα και κρεμμύδι έβαζαν στο στόμα του, για να έχει γλυκό και νόστιμο κρέας.

Η θυσία του ζώου γίνεται, σίγουρα, με προφύλαξη, αγνείες, καθαρμούς και εξιλαστικές πράξεις, που συναντούμε σε πανάρχαιες τοτεμικές τελετουργίες, όπως λ.χ. στα Βουφόνια των αρχαίων, έτσι ώστε οι θύτες να γλιτώνουν από το κρίμα. Ακολουθούσε το θυσιαστικό συμπόσιο: τη μέρα αυτή έτρωγαν το μαύρο συκώτι, μαγειρεμένο με κρεμμύδια και κόκκινο πιπέρι και ετοίμαζα τα ‘Τσιγαρίδια’.

Τα μικρά αρσενικά παιδιά έπαιζαν ‘μπάλα’ (ποδόσφαιρο) με την ‘φούσκα’ (ουροδόχο κύστη ) του ζώου . Το άσπρο γεμιστό στα έντερα με ρύζι ‘ μπουμπάρ ι’ το έτρωγαν την Πρωτοχρονιά. Τις επόμενες μέρες οι νοικοκυρές συνέχιζαν την επεξεργασία του πολύτιμου γι αυτές κρέατος του γουρουνιού και τίποτα δεν πήγαινε χαμένο .

Έβγαζαν τη λίγδα (λίπος), έφτιαχναν τις «τσιγαρίδες» ή «πιτσουρούδις» (τσιγαρισμένα κομμάτια κρέατος και λίπους μαζί), γέμιζαν τα λουκάνικα, καθάριζαν τις «ουματιές» ή «ματιές», αλάτιζαν τον παστό και έφτιαχναν από τηγανισμένα κομμάτια κρέατος, λίπους και λουκάνικων τον «πασπαλά» (καβουρμά), που τον φύλασσαν σε πήλινα δοχεία, τις «βουτνάρες», για το θέρο. Από το δέρμα έφτιαχνα τα ‘τσαρβούλια’ (παπούτσια).

Κωδικός Τεκμηρίου: 0000067498

Τίτλος: Δελτίο Ειδήσεων ΕΤ3 - Πέμπτη, 7 Ιανουαρίου 2010, 22:00:00

Χρονολογία παραγωγής / Πρώτης Εκπομπής 07/01/2010
Θέμα: 19, 00:52:10:09 ΤΣΙΓΑΡΙΔΟΓΙΟΡΤΗ.

http://archive.ert.gr/67498/

Read More

Έθιμα του γάμου

        

Στο Παλαιοχώρι Χαλκιδικής, τα προξενιά αποτελούσαν αναπόφευκτη διαδικασία, ειδικότερα στις οικογένειες που ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και που οι νέοι δεν είχαν τη δυνατότητα της Κυριακάτικης βόλτας.

        Η οικογένεια του γαμπρού, αφού επέλεγε την υποψήφια νύφη, έστελνε στην οικογένειά της, «προυξινητί» ή «προυξινήτσις» προσφέροντας τους χρήματα ή πουκάμισο και παντόφλες αντίστοιχα.

        Ο προξενητής, έφερνε τα μαντάτα στους γονείς της νύφης και εάν αυτοί συμφωνούσαν καθόριζαν την ημέρα των αρραβώνων, οι οποίοι γίνονταν στο σπίτι της νύφης. Την ημέρα του αρραβώνα, που συνήθως ήταν Σάββατο, συζητούσαν και για την προίκα και έτσι δεν ήταν σπάνιο να ακυρωθεί κάποιος αρραβώνας μετά από ασυμφωνία. Μετά την συμφωνία της προίκας, άλλαζαν δαχτυλίδια και όριζαν την ημέρα του γάμου που πάντα ήταν Κυριακή.

        Την εβδομάδα πριν τον γάμο, ο γαμπρός δεν μπορούσε να δει την νύφη. Τη Δευτέρα η νύφη έπλενε την προίκα της και έως την Τετάρτη την είχε ετοιμάσει. Την Πέμπτη έπιαναν το προζύμι για να ζυμώσουν την Παρασκευή τα λεγόμενα «κλίκια».

        Μια μέρα πριν τον γάμο, στην αυλή του πατρικού της νύφης έδεναν σχοινιά και άπλωναν τα προικιά της. Το βράδυ, ο γραμματέας της Κοινότητας έφτιαχνε το προικοσύμφωνο καταγράφοντας το σύνολο της προίκας.

        Το πρωί της Κυριακής, της ημέρας του γάμου, τέσσερα αγόρια, δυο από το σόι του γαμπρού και δυο από της νύφης, κάνουν τα καλέσματα σε συγγενείς, φίλους και συγχωριανούς.

        Μετά το ξύρισμα του γαμπρού και το στόλισμα της νύφης, ο γαμπρός μαζί με άλογα περνάει από το σπίτι και παίρνει τον κουμπάρο και μαζί με τα όργανα πηγαίνουν να πάρουν τη νύφη, αλλά και την προίκα της, που στο δρόμο για την εκκλησία, η πομπή χώριζε με την προίκα να κατευθύνεται στο σπίτι των νεόνυμφων.

        Μετά τον γάμο, το ζευγάρι πήγαινε στο σπίτι του γαμπρού όπου την νύφη υποδεχόταν η πεθερά προσφέροντάς της μέλι και βάζοντας της να πατήσει σίδερο.

        Έπειτα ακολουθούσε μεγάλο γλέντι στην πλατεία του χωριού.

Δημοσιεύθηκε: 15/11/2011  15:31
Συντάκτης: Ναταλία Κακάτση

http://www.gamos-guide.gr/paradosiakoi_gamoi/palaioxori_xalkidikis.php

 Οι αδελφές Θεοστώρω Παναϊρλή, Ευδοκία Μακαβού και η Ευδοκία Ράϊκου-Αντωνίου.

από Fb Ιωάννα Λαχανά, Δικηγορικό Γραφείο Ιωάννας Π. Λαχανά και Συνεργατών

Στο τέλος του γάμου όλοι, εκτός από τη νύφη, τραγουδάνε και χορεύουν αργά και κυκλικά. Σε κάποια σημεία του τραγουδιού κραυγάζουν επιφωνήματα (όπως «ουίντε!», «εεε!», κ.α). Στην αγκαλιά του ο πρώτος έχει το «κλίκι», ένα είδος στρογγυλού τσουρεκιού. Στο τέλος του τραγουδιού οι συμμετέχοντες στο χορό κομματιάζουν το «κλίκι» και πετάνε τα κομμάτια στον αέρα, για να πάρουν όλοι από ένα μικρό κομματάκι, και τραγουδάνε:

Μεσ΄ της νύφης τα λουλούδια τρία πουλάκια κελαηδούσαν
το ΄να λέει τ΄άλλο κλαίει τ΄άλλο κελαηδεί και λέει:
Να ΄χα μάνα της καρδιάς μου
και πατέρα της ψυχής μου
κι αδελφό της αγκαλιάς μου.
Τώρα του γαμπρού η μάνα περ΄ φανεύετε και λέει:
΄γω 'χω γιο και άλλη δεν έχει,
΄γω ΄χω δένδρο στην αυλή μου κυπαρίσσι στη γωνιά μου.
Κάθεται κι η μοίρα επάνω και μοιράζει και ταιριάζει και βαριά αναστενάζει.
Βρέ πανάθεμά σε μοίρα όπου δεν μοιράζεις ίσια
στα καλά τα παλικάρια δίνεις άσχημα κοριτσιούδια και
στα όμορφα τα κοριτσιούδια δίνει άσχημα παιδούδια.

Read More

Προσωπογραφία Αγωνιστών του 1821

051 Νικόλαος Εμμ. Παπαοικονόμου

051 Νικόλαος Εμμ. Παπαοικονόμου

Προσωπογραφία Αγωνιστών του 1821
Από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη

Read More

Η Ήως και το άρμα του ήλιου

φωτο: Περικλής Παπαθανασίου

ΗΗ ΜΗσ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΜΑ ΤΟ ΗΛΙΟΥ *
υφαντό Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής ... https://www.palaiochori.gr/2018/06/blog-post_20.html
ένα ελάχιστο δείγμα 
από τα χειροτεχνήματα της προίκας (έτος κατασκευής 1935) 
Μαρία Αποστόλου Βέλλιου συζύγου Κωνσταντίνου Γεωργίου Μαρκογιάννη

Φτιαγμένο σε στενό χτένι με φυτικά χρώματα και φυσικές κλωστές από μαλί προβάτων.
Διαστάσεις ~ Υ: 2,50m * Π: 3,00m 
* Παραφθορά του "Η Ήως και το άρμα του ήλιου" και είναι εμφανής ο αντικατοπτρισμός της δημιουργού στην προσπάθεια της να αποτυπώσει στον αργαλειό μια φωτογραφία ή καρτ ποστάλ που είχε ως σχέδιο-ιδέα του υφαντού. 


Πιθανή προέλευση σχεδίου από: 

ΟΙ LOCH

Η Αυστραλέζα συγγραφέας και δημοσιογράφος Joice NanKivell ταξίδεψε στην Ευρώπη για να καλύψει τα γεγονότα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Το 1919 παντρεύτηκε τον Σκωτσέζο δημοσιογράφο και συγγραφέα Sydney Loch και μαζί συνέχισαν να ταξιδεύουν και να διαμένουν σε διάφορες χώρες του κόσμου θέλοντας να προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια (ανήκαν στη θρησκευτική ομάδα των Κουάκερων, ή Χριστιανών Φίλων). Σ’ ένα από τα ταξίδια τους πήγαν στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια έφτασαν ως την Ουρανούπολη. Το 1928 αποφάσισαν να εγκατασταθούν, αρχικά στο νησάκι της Αμμουλιανής και ύστερα στον πύργο του Προσφορίου, ο οποίος τους γοήτευσε.

Οι γεροντότεροι κάτοικοι της περιοχής τους θυμούνται ακόμη και λένε ιστορίες για τη «Μαντάμ» και για τον Sydney που βοήθησαν στις δύσκολες εποχές μετά από το σεισμό του 1932. Για το πώς έτρεχαν όλες τις ώρες της ημέρας να μοιράσουν φάρμακα στους πρόσφυγες και τις νύχτες έπαιρναν τα φαναράκια τους και επισκέπτονταν τα σπίτια των ανθρώπων που είχαν ανάγκη. Η μεγάλη τους συμβολή ήταν στο θέμα των υφαντών, καθώς ο Loch έκανε σχέδια με βάση μοτίβα από τοιχογραφίες του Αγίου Ορους και περσικά χαλιά και η Joice έδειξε στις γυναίκες των Μικρασιατών προσφύγων, που ήταν ήδη έμπειρες στην ύφανση, πώς να βάφουν το μαλλί με φυσικά χρώματα. Και οι δυο πέθαναν στην Ουρανούπολη, ο Sydney το 1954 και η Joice το 1982, στα 95 της χρόνια.

http://www.dimosaristoteli.gr/gr/sights/prosforiou-tower

Read More

Αθλητικός Όμιλος Παλαιοχωρίου

Αθλητικός Όμιλος Παλαιοχωρίου 
Πρωταθλητής Εφηβικού Χαλκιδικής 
Αγων. Περίοδος 2010 -2011

Read More

ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821 ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Επανάσταση 1801 έως 1900

Tο Παλαιοχώρι αναφέρεται σε έγγραφα της μονής Βατοπεδίου του 1795 μ.Χ., στα οποία φαίνεται ότι Παλαιοχωρινοί δανείζουν χρήματα στη μονή, δείγμα της ευμάρειάς τους. Η έλλειψη επίσημων στοιχείων που αφορούν στα δημογραφικά στοιχεία της Χαλκιδικής κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου αναγκάζει τους ερευνητές να καταφεύγουν σε έμμεσες πηγές που διαφωτίζουν ως ένα βαθμό το συγκεκριμένο πρόβλημα. Μία από αυτές τις πηγές είναι και οι κώδικες του ιεροδικείου Θεσσαλονίκης, εκεί καταγράφονται οι φόροι που πλήρωναν τα χωριά σύμφωνα με τον αριθμό των ζευγαριών βοδιών για άροση που υπήρχαν σε κάθε οικισμό. Από τον αριθμό των ζευγαριών ζώων σχηματίζουμε μια σχετική εικόνα για την πληθυσμιακή δύναμη των χωριών της Χαλκιδικής . Από έναν κώδικα του 1808 το Παλαιοχώρι έχει 77 ζευγάρια ζώα από όπου συμπεραίνουμε ότι είναι ένα από τα μεγάλα χωριά της Χαλκιδικής (6ο στην  απόλυτη αριθμητική κατάταξη). Στην επανάσταση του 1821  ο Εμμανουήλ Παπάς  και  ο Καπετάν Στάμος Χάψας προερχομένη από το Άγιο Όρος από την Μονή Εσφιγμένου όπου είχαν κηρύξει την έναρξη  της επαναστάσεως στη Χαλκιδική , στο Παλαιοχώρι και στα βουνά του Χολομώντα διαχωρίστηκαν σε δύο στρατιωτικά τμήματα (Ιούνιος). Το ένα κατευθύνθηκε με αρχηγό τον ίδιο και με το σύνολο των Μαδεμοχωριτών προς την Νέα Απολλωνία (Εγρί Μπουτζακ) και το άλλο με αρχηγό τον καπεταν Χαψα και τους κατοίκους από Σιθωνία και Κασσάνδρα προς τα Βασιλικά . Το Παλαιοχώρι καταστράφηκε ολοσχερώς μετά την επικράτηση των Τούρκων και πιθανώς η ανάμνηση εκείνης της καταστροφής διατηρείται μέσα από την λαϊκή παράδοση στο έθιμο της Τρίτης μέρας του Πάσχα Του Χαλκού τ΄ Αλώνι ( βλ. Έθιμα και εκδηλώσεις ) που αναβιώνει κάθε χρόνο πλησίον της εκκλησίας του Αρχαγγέλλου Μιχαήλ. Στους Μαδεμοχωρίτες αγωνιστές του 1821 αναφέρεται από Παλαιοχώρι ο Κωνσταντής Χριστοδουλου μετέπειτα και στρατιώτης του τακτικού στρατού του Καποδίστρια . ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821 ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Από το Παλαιοχώρι των Μαδεμοχωρίων είναι γνωστά 11 ονόματα αγωνιστών του 1821 και προσώπων που συμμετείχαν στον πρώτο τακτικό στρατό του Ελληνικού κράτους Η σφραγίδα του 16ου τάγματος των Χαλκιδικιωτών 1830 Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Παραδείση Νικολάου. Γεννήθηκε στις αρχές του 1800 στο Παλαιοχώρι. Συμμετείχε στην επανάσταση της Χαλκιδικής και πολέμησε με τον Εμμανουήλ Παπά, τον Κωνσταντίνο Δουμπιώτη και τον καπετάν Ρήγα Λήμνιο στα Μαδεμοχώρια, στην Κασσάνδρα και στο Άγιο Όρος. Μετά τη λήξη της επανάστασης στη Χαλκιδική κατέφυγε στη Σκόπελο και συνέχισε τον αγώνα στη νότια Ελλάδα. Στο Τρίκερι το 1823, στην Αταλάντη το 1826 υπό την οδηγία του Αποστάλαρα και σε άλλες μάχες στην κεντρική Ελλάδα. Το 1828 κατετάγη στην πεντακοσιαρχία του Τσάμη Καρατάσου, υπό την οδηγία του οπλαρχηγού από τα Ριζά Αθανάσιου Νικολάου. Το 183ο με τη διοργάνωση των ταγμάτων κατατάχτηκε στο 16ο τάγμα του Αποστολάρα. μετά την αποστράτευσή του εγκαταστάθηκε στην Ιστιαία της Έυβοιας. Το 1842 τιμήθηκε με αριστείο για την προσφορά του στον αγώνα. Η σφραγίδα του 14ου τάγματος των Μακεδόνων του Τσάμη Καρατάσου https://moyzas.blogspot.gr/2018/03/1821.html Τον Δεκέμβριο του 1821 καταγράφονται οφειλές της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους προς τους Παλαιοχωρινούς αγωνιστές Στέργιον , Κωνσταντήν και Νικόλαν . Αναλυτικά : 1821 δεκεμβρίου , η καταγραφή του καπετάν Αθανασίου τα πεδία και καπεταν πα: Αρσενίου τον σερταρέων . γρ. 15 στέριος παλινχορινός , γρσ. 15 κουσταντής παλινχορινός .....Όσα επλήρωσεν ο καπετάν αθανάσιως και καπετάν παπά Αρσένιος διά τα παιδιά όπου τους έφυγαν . γρ. 7 πρ. 20 νικόλας παλινχορινός ημέρας 15 ...... Αρχείον Χιλανδαρίου , Φάκελλος 1821.( Μαμαλάκης Ι. , Δελτίο Ιστορικής & Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος τ.14 (1960) σ.532 -534 εγγρ. 94). Στην λίστα των μαδεμοχωριών που κατεστράφησαν ολοσχερώς και δεν είχαν οικονομικούς προσόδους μετά την επανάσταση του 1821 (που κακώς με βάση αυτή την λίστα αναφέρουν ότι τα χωριά τις λίστας αυτής είναι τα μόνα Μαδεμοχώρια) δεν υπάρχει το Παλαιοχώρι . Το Παλαιοχώρι κατά μία άλλη εκδοχή υπαγόταν με τα 15 “Ελευθεροχώρια” (κατά τον άγγλο περιηγητής Leak) στα Χάσικα του Λόγγου, κατ΄ ευθείαν στο Σουλτάνο μαζί με τα Ζερβοχώρια, την περιοχή Λαγγαδά και τη Σιθωνία. Μετά την καταστολή της επανάστασης στη Χαλκιδική και τα τρομακτικά αντίποινα του αιμοχαρούς διοικητή της Θεσσαλονίκης Αμπού - Λουμπούτ που ακολούθησαν, πολλοί κάτοικοι της Ανατολικής Χαλκιδικής αναγκάστηκαν να μετοικήσουν στο Παγγαίο για να σωθούν, οπότε πολλοί κάτοικοι των φημισμένων Μαντεμοχωρίων εγκαταστάθηκαν στα χωριά του βόρειου Παγγαίου. Από αυτούς κατάγονται οι «Μαδεμλήδες» της Κορμίστας, της Αλιστράτης και των άλλων γειτονικών χωριών. Γενικά όλη η περιοχή του Παγγαίου (και της Νιγρίτας) είχε στενές επαφές με τη Χαλκιδική, που σήμερα γίνονται αμέσως αντιληπτές από την καθ' όλα όμοια διάλεκτο, αλλά και τη μουσική και λαογραφική παράδοση. (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΡΜΙΣΤΑΣ , ΑΡΧΕΙΟ ΓΕΩΡΠΟΥ Κ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΗ (ΕΡΚΕΚΟΓΛΟΥ) ΠΡΩΤΟΔΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ) Η Οθωμανική απογραφή του 1830 από τα αρχεία της Κωνσταντινούπολης θέλει στο χωρίο να υπάρχουν 76 άρρενες  https://moyzas.blogspot.com/2018/05/1830.html  Στην λίστα των Χαλκιδιωτών που εγκαταστάθηκαν στις Σποράδες μετά την καταστροφή της Χαλκιδικής από τους Τούρκους επίθετα που συναντούμε στο Παλαιοχώρι απογράφονται με περηφάνια ώς "Μαδεμοχωρίτες" και όχι με την απόλυτη τοπικής τους αναφορά πχ "Λιαριγκοβινός", "Ρεβενικιώτης" κα.. Στο Υγειονομίο Σκοπέλου μεταξύ 1828-1831 αναφέρονται οι Παλαιοχωρινές : Μιχαλιά Παραδείση , Μαρία Πολυμέρου , Αβραμπικίνα Σκανδάλη επίσης έχουμε αρκετά επίθετα που παλαιότερα ή σύγχρονα τα βρίσκουμε στο Παλαιοχώρι να καταγράφονται σαν Μαδεμοχωρίτισσες όπως : Βέλκω Γιοβάννη , Μανούσω Γιοβάννη , Αβραμπικίνα Γεωργίου , Σταμάτα Αυγερινού , Αθανασία Μυλωνά κ.α. (Πηγή: Παγχαλκιδικός Λόγος , τ.11α "Γυναίκες από την Χαλκιδική στις Σποράδες 1828-1831" άρθρο Ν. Π"οικονομου) https://moyzas.blogspot.gr/2018/03/1821-1828-1831.html Στον τακτικό στρατό του Καποδίστρια  (στο ΙΔ και ΙΣΤ τάγμα) οι "εν Παλαιοχωρίη των Μαδεμοχωρίον της Μακεδονίας"  είναι 5 (πέντε) αγωνιστές. Ο Διαμαντής Νικολάου ως σημαιοφόρος στο 16ο τάγμα (γεν 1804 , συμμετείχε στην επανάσταση του 1821) κατέλαβε αυτή τη θέση αξιωματικού το 1829. Αναφέρονται  επίσης στο 16ο τάγμα και υπηρετούσαν υπό τον Διοικητή του τάγματος Γοματιανό Αποστολάρα Βασιλείου (Αποστολάρας Μαντεμλής 1801-1833, Ταγματάρχης & Χιλίαρχος) οι Κων/νος Χριστοδούλου, Ιωάννης Αδάμ (γεν.1806), Παραδείσης Νικολάου (γεν.1808) και ο Παναγιώτης Πολύχρου . Στίς 1/1/1850 ο Παλαιοχωρίτης Δημήτριος Δουλγέρης δανείζει 12.000 γρόσια για ένα χρόνο με τόκο 8% την Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους για τις ανάγκες της μονής (Ηγούμενος Σεραφείμ) . Αρ. ΙΜΣΠ 1850-942 Στην αποτυχημένη επανάσταση του Τσάμης Καρατάσος το 1854 στην περιοχή έγινε μάχη και η συμμετοχή και αυτή την φορά των Ελλήνων Παλαιοχωρινών είναι καθολική και δεδομένη . Συγκεκριμένα σε επιστολή του πρηγούμενου Ευθυμίου Βατοπεδινού που φυλάσεται στην Μονή Χιλανδαρίου (Φακ 1854) με ημερομηνία 17 Απριλίου 1854 αναφέρεται το εξής ".... εις την Λιαρικόβα είναι έως τριακόσιοι Τούρκοι και επήγαν 27 κλέπται και επολέμησαν εις το Παλιχώρη και εβαρέθηκαν τρης Τούρκοι και δίο Παληχωριανή , και τους εκηνηγησαν η Τούρκη τους κλέπτας εως εις τα Ρεβενίκια , και το χορίον τα Ρεβενίκια εσκορπίσθησαν εις τα βουνά, αυτά έμαθα θετικός αυτά σας γραφο, η δε η πανοσιώτησας αν έχετε αλα δεν γνορίζο ηδέ να παρακαλούμεν να έρθουν Τούρκοι να μας ελευθερόσουν από τους κλέπτας...." . Επίσης είναι γεγονός ότι μετά την σφαγή του Πολυγύρου στις 22 Απριλίου 1854 και μέχρι την 1 Ιουνίου 1854 τα γεγονότα της επαναστάσεως διαδραματίζονται στα Μαντεμοχώρια και στο Άγιο Όρος . Στίς 14/10/1858 έχουμε επιστολή του Βησαρίωνος Σιμωνοπετρίτη , από την Λιαρίγκοβη , προς τον ηγούμενο της Ιεράς Μονής Σιμωνόπετρας με την οποία τον ενημερώνει για την προσπάθεια αγοράς κτήματος στο Παλαιοχώρι . Αρ. 1858-2733 ΙΜΣΠ Κατά τον "Πίνακα τοπογραφίας του Αγιορειτικού παραγωγικού χώρου" Π.Θεοδωρίδη (Κληροομία τ.13 Θεσσαλονίκη, 1981) στην καταγραφή των ετών 1861-62 αναφέρεται μαζί με τα χωριά Κολεός ή Μικρά Μπεσίκια, Γράδιστα, Μετάλιν, Κασσαλούποι, Κοντογρίκου, Λιβάδιον, Σελάδα, Συμεών, Σελίνα και Κόσλα, στην ομάδα των Μαδεμοχωρίων. Το 1862 στην τότε απογραφή είχε "...90 οικίες " ( Η καταγραφή προέρχεται από το υπ'αριθμ. 270 κατάστιχο του Ιεροδικείου Θεσσαλονίκης ) . Στην περιοχή μας με αφετηρία την Ορμύλια  ήταν και το μέρος για το ξεκίνημα μιας νέας εξέγερσης που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης (1866-1869). Οι επικεφαλής αυτής της εξέγερσης ήταν ο Λεωνίδας Βούλγαρης και ο Καπετάν-Γεωργάκης ο Μαδεμοχωριανός όπου με μια μικρή ομάδα 25-30 παλικαριών αποβιβάσθηκαν στα τέλη Απριλίου του 1866 στην Ορμύλια. Ίσως η αποτυχία της προηγούμενης εξέγερσης του Τσάμη Καρατάσου έκανε την Ελληνική Κυβέρνηση να αποκηρύξει την εξέγερση η οποία έφθασε στο σημείο να ειδοποιήσει τους Τούρκους να την καταστείλουν μη τυχόν και αποδοθούν ευθύνες στην Ελληνική Κυβέρνηση πως υποθάλπει και στηρίζει την προσπάθεια αυτή. Έτσι μέχρι τον Ιούνη οι Τούρκοι συνέλαβαν το Βούλγαρη και όλους σχεδόν τους άνδρες του, πριν αυτοί καταφέρουν να ανάψουν τη φλόγα της επανάστασης στη Χαλκιδική. Απόσπασμα από το έργο Γεωργίου Ι. Μίντση με τίτλο ‘‘Η Επανάσταση του 1821 ως αφετηρία της Εθνικής αποκατάστασης του Μακεδονικού Ελληνισμού’’. Αγια Ζώνη, Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών  Μεταφορά του οικισμού στην σημερινή του τοποθεσία Την περίοδο που το Παλαιοχώρι μεταφέρεται στη θέση που βρίσκεται ο οικισμός σήμερα (μέσα από την προφορική παράδοση) η ευρύτερη περιοχή μαστίζεται από τις επιδημικές ασθένειες τις χολέρας , ιλαράς , πανώλης και ελονοσίας Συγκεκριμένα με βάση δημοσιευμένα στοιχεία από το αρχείο της Μονή Βατοπαιδίου ο επίσκοπος Ιωαννίκιος ζητεί :  ü      στις 9 Δεκεμβρίου 1864 την Αγία Ζώνη "δι΄ασθένειαν" , ü      η Αγία Ζώνη πρίν από τίς 11 Μαρτίου 1865 περιόδευσε στην περιοχή "δια ασθένειαν" πιθανώς χολέρα, ü      το ίδιο συνέβει τον Ιουνίο του 1867 και ü      το επόμενο έτος 1868 , ü      στίς 17 Ιουλίου 1873 ο επίσκοπος Ιερισού και Αγίου Όρους Διονύσιος παρακαλεί να σταλεί η Αγία Ζώνη στην επαρχία του "διότι η κατάρατος επιδημική νόσος πολλάς ψυχάς εις Άδην αποστέλει" ü      επίσης ο επίσκοπος Αμβρόσιος με επιστολή του στις 29 Ιουλίου 1875 ζητεί να αποσταλεί η Αγία Ζώνη απο την Μονή Βατοπαιδίου στο Παλαιοχώρι με αιτία μάλλον επιδημική ασθένεια . Τον Ιούλιο του 1871 η Μονή Ξηροποτάμου ενισχύει οικονομικώς το Παλαιοχωρί για την ίδρυση σχολείου . Επρόκειτο για την περίοδο εκείνη κατά την οποία ο Ελληνισμός αντιπαρατίθεται προς τον Πανσλαβισμό και την Βουλγαρική Εξαρχία , με την πληθωρική ίδρυση σχολείων και συλλόγων σε κάθε γωνιά της Μακεδονίας. ( Θεσσαλονικεία και Μακεδονικά, Αθ. Καραθανάση - τ.1 ----- ΝΑΙΜΞ , ΦΑΚ 19 θ. έ , τεύχος ά )  Η απογραφή της ακίνητης περιουσίας των χωριών της Χαλκιδικής το 1873 μας δίνει σήμερα τη δυνατότητα μέσα από την επικύρωση των κατά τόπους κτηματολογικών τεφτεριών να μάθουμε τη σύνθεση των δημογεροντιών του κάθε χωριού. Παρακάτω παρουσιάζονται τα ονόματα των προέδρων και των δημοτικών συμβούλων του 1873 στο Παλαιοχώρι που είναι οι : Χρήστος Χριστοδούλου, Στέριος Κων/νου, Βασίλης Ζερβός (Ζέρβας ?) , Γιώργος Βασιλείου, Δημήτρης Χριστοδούλου και Στέριος Νικόλα, δυστυχώς δεν αναφέρουν επίθετα (Πηγή http://doumbia-istoria.blogspot.com/ ). Κτηματολόγιο 1872 Κτηματολόγιο 1890 Δημογεροντίες 24/8/1873

Ο δε Ν.Βουλγαρελίδης, ο οποίος έγραψε για τα Μαδεμοχώρια κατά το έτος 1878, αναφέρει το Παλαιοχώρι μεταξύ των μεγάλων χωριών της Ομοσπονδίας.

Στην εφημερίδα Φάρος της Μακεδονίας, τεύχος 611 με ημερομηνία Πέμπτη 8 Οκτωβρίου 1881 chrome-extension://oemmndcbldboiebfnladdacbdfmadadm/https://digital.lib.auth.gr/record/23565/files/arc-2005-4275.pdf  στην σελίδα 2-3 υπάρχει εκτενές άρθρο - επιστολή εν Λιαριγκόβη 28 Σεπτεμβρίου 1881 από ΑΣΚΗΤΗΣ προς "Τη Συνταξη του Φαρου της Μακεδονίας" με θεματολογία την Εκπαιδευτική κατάσταση των Μαδεμοχωρίων και περιγράφεται η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τα πολιτικά διεθνή παιχνίδια που επικρατούσαν στο Παλαιοχώρι αλλά και γενικότερα στην περιοχή της ΒορειοΑνατολικής Χαλκιδικής . Το απόσπασμα για το Παλαιοχώρι αναφέρει τα εξής :
"Και επειδή ο λόγος περί ρώσσων, κρίνομεν κατάλληλον να παραθέσωμεν ενταύθα ότε οι της μονής του Αγ. Παντελεήμονος, της άλλως “Ρωσσικόν μοναστήριο” καλουμένης, καλόγηροι μετά την απόπειραν, ην έκαμον, όπως αγοράσωσι τον εν Ρεβενικίαις ιερόν ναόν της Παναγίας αντί χιλιάδων λιρών, καθ’ ης αποπείρας εξηγέρθη σύμπασα η Χαλκιδική και ο εν Κων/πόλει επαξίως αντιπροσωπεύων την ελληνικήν δημοσιογραφίαν “Νεολόγος”, μετά την απόπειραν, λέγομεν, ταύτην, εις το τέλος ήτο οικτρά αποτυχία, ήλθον εις έτερον χωρίον της Χαλκιδικής, το Παλαιοχώριον, και ανοικοδόμησαν οικίαν επ’ ονόματι καλογραίας τινός, μετά τον θάνατον της οποίας θα περιέλθη αυτή εις χείρας των ρώσσων καλογήρων. Η οικία αύτη, εν η κατοικεί και επίτροπος των δια… τους καταχθονίους αυτών σκοπούς, είναι αληθές προξενείον, φέρει δε και επιγραφήν ρωσσιστί δι’ ης δηλούται ότι ανήκει αυτή εις την μονήν του Αγ. Παντελεήμονος. Δυστυχής Χαλκιδική!!!......." 

Στις "Οδοιπορικαί σημειώσεις"  ο  Νικολάος Θ. Σχινάς  που εκτυπώθηκε το 1886 στην Αθήνα γράφει σχετικά για το Παλαιοχώρι " ...Έντευθεν η οδός ομαλώς βαίνουσα δια λιβαδιών εν οις και δένδρα παρέρχεται του δεξιοθεν 20΄ της ώρας κείμενου χωρίου Παληοχώρι , έχοντας 143 οικογενείας .... " .

Στις  3 Ιουνίου 1893 σε φιρμάνι ανεγέρσεως του Ιερού Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών γίνεται αναφορά για 820 άτομα όλους Ρωμαίους(Έλληνες) ορθοδόξους.  

Read More

Το Θεοφύλακτο Κάστρο - Νέπωσι

Στο Καστέλλι (βυζ,Castelli) που αδίκως ονομάζεται έτσι από τους ντόπιους γιατί με βάση τα αρχαιολογικά ανασκαφικά δεδομένα είναι στην διοικητική βυζαντινή ιεραρχία ΚΑΣΤΡΟ . Το κάστρο βρίσκεται στην περιοχή του  ΝΕΠΩΣΙ  και είναι κτισμένο κατά τον 5ο μ.Χ. αιώνα σε θέση κατοικημένη με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα τουλάχιστον από το 1000 π.Χ. . Από την μικρής σε έκταση ανασκαφή τα ανασκαφικά ευρήματα στην περιοχή είναι αξιόλογα . Βρέθηκαν λίγα χειροποίητα προϊστορικά όστρακα (Κεραμίδια) που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι με βεβαιότητα ο χώρος κατοικείτο από το 1000 π.χ.  Τα λίγα μελαμβαθή όστρακα μας δηλώνουν ότι ο χώρος συνεχίζει να είναι σε χρήση και κατά την περίοδο των ελληνιστικών & κλασικών χρόνων δλδ 5ο αιω, π.χ. - 2ο αιω π.χ. Κεραμικά των ρωμαϊκών χρόνων δείχνουν επίσης την συνέχεια της χρήσης του χώρου και στην Ρωμαϊκή περίοδο . Επίσης βρέθηκαν νομίσματα του Αναστασίου και του Ιουστινιανού .  Όλα αυτά μαζί με την μοναδικότητα του Κάστρου για την Χαλκιδική ενισχύει την αναγκαιότητα συνέχισης της ανασκαφής και ταυτοποίησης του χώρου με τις γραπτές αρχαιοελληνικές μαρτυρίες και τους ιστορικούς χάρτες.  (βλέπε παραπάνω στοιχεία για τις πόλις ΤΩΝ ΑΡΝΩΝ , ΑΥΓΑΙΑ , ΧΑΛΚΙΣ κ.α).

Read More

Κάστρο Νέπωσι

Ο Πολιτιστικός και Φυσιολατρικός Όμιλος Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής "Το Καστέλι", 

προχώρησε στην έκδοση εντύπου με θέμα:

"Το Καστέλι του Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής" 

σε Κείμενα -  Φωτογραφίες- Επιμέλεια: Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελου, Α΄Έκδοση, Μάρτιος 2010

Read More

Παλαιοχωρινός Αργαλείος

Aποτελείται απο δυο ξύλα οριζόντια και παράλληλα.Από κάθε άκρη των ξύλων εξέχουν προς τα πάνω δυο ξύλα που είναι οι υποδοχές των αντιών. Στο πισάντι είναι τυλιγμένοστην τυλιχταρού το στημόνι και στο μπροστάντι μαζεύεται το υφάδι. Στη μέση ορθώνονται πάλι δύο ψηλότερα ξύλα,που προορίζονται για να στηρίξουν το ξυλότεχνο και τα μιτάρια. Απο κάθε μιτάρι κρέμεται μια πατήθρα,που πατώντας την εναλλάξ η υφάντρα,έχει το άνοιγμα του στιμονιού στα δύο. Άλλα εξαρτήματα του αργαλείου είναι η απλώστρα,το στριφτάρι,το τριβέλι και οι καρλόψυχες. Ο αργαλειός έπρεπε να κατασκευαστεί απο έμπειρο και μερακλή τεχνίτη για να πηγαίνει καλά το υφαντό. Μετά απο όλη αυτή την κοπιαστική διαδικασία φτάνει η υφάντρα στην κύρια δουλειά του αργαλειού. Ανάλογα με το κομμάτι που θα υφάνει διαλέγει και το σχέδιο.Οι σχεδιαστές,απλοί άνθρωποι με κάποια καλλιτεχνική φλέβα,αποτυπώνουν το σχέδιο σε χαρτί με τετραγωνάκια. Κάθε τετραγωνάκι και μια αράδα και πίσω από το σχέδιο γραμμένες με ακρίβεια οι αποχρώσεις και οι οκάδες που χρειάζεται το μαλλί για να γίνει. Για τον αργαλειό θα πούμε ποια ήταν τα εξαρτήματά τους και συγχρόνως θα περιγράφουμε και τη χρήση τους

Read More

Οθωμανική Αυτοκρατορία - Τουρκοκρατία

Οι κάτοικοι του με βάση τα δεδομένα των οθωμανικών φορολογικών κατάστιχων από το 1478 μέχρι το 1568καταγράφονται ως καρβουνιάρηδες του μεταλλείου των Σιδηροκαυσίων. Για την υπηρεσία τους αυτή ήταν ασύδοτοι από τους έκτακτους φόρους. Ένα τμήμα των κατοίκων του χωριού ήταν στα 1527 και 1568 γερακάρηδες. Και αυτοί ήταν ασύδοτοι από τους έκτακτους φόρους. Παρακάτω παρουσιάζεται ο σχετικός πίνακας απογραφής. Με αστερίσκο (*) σημαίνονται οι γερακάρηδες:

Read More

Γερμανική Κατοχή - Εθνική Αντίσταση - Εμφύλιος

Οι Παλαιοχωρινοί συμμετείχαν ενεργά στις οργανώσεις της Ελληνικής Εθνικής Αντίστασης .

Στον Υ.Β.Ε./ΠΑΟ και συγκεκριμένα στο 31ο Αντάρτικο Σύνταγμα (ένοπλοι πυρήνες) : ο Κ. Μαρκογιάννης , Αθανάσιος Γ. Σιώκος  , ο Θεοχάρης Κουμαντσιώτης, ο Γ. Μπακατσιάνος, ο Γ. Αποστολάς, ο Νικόλαος Σιώκος, ο Αθανάσιος Ν. Σιώκος, ο, ο Κωνσταντίνος Σιώκος και ο Γ. Μουστάκας (πηγή: Για το Ελληνικό Βορρά –Μακεδονία 1941-1944- Αντίσταση και τραγωδία,Του Παρμ. Ι. Παπαθανασίου. Τόμοι 2 σελ 1450).

Στον Ελληνικό Εμφύλιο πόλεμο 1946 - 1949 (Συμμοριτοπόλεμο) , το Παλαιοχώρι καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Συμμορίτες "Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος" (Κομμουνιστές, Σλαβόφωνοι κ.α.) στις 14 Αυγούστου του 1948. 
Στην αποφράδα ημέρα για το Παλαιοχώρι στον υπόλοιπο κόσμο τελείωναν οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1948, οι Αγώνες της 14ης Ολυμπιάδας της σύγχρονης εποχής, που διοργανώθηκαν στο Λονδίνο του Ηνωμένου Βασιλείου από τις 29 Ιουλίου έως και τις 14 Αυγούστου .

Υπήρξαν εκείνη την ημέρα 5 νεκροί: 
ο Αθανάσιος Γεωρ. Σιώκος, ο Γεώργιος Χρισ. Πολύζος, ο Αστέριος Εμμαν. Σίσυλας, ο Κων/νος Αθαν. Αραμπατζης και ο Νικόλαος Αγγ. Βλαχός.

Στα δημοσιεύματα του τότε τύπου αναφέρονται τα εξής : ...ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ , Το Γενικόν Επιτελείον Στρατού εξέδωσε χθές το κάτωθι νακοινωθέν : Δυτική Θράκη : Δραστηριότης ημετέρων . Κεντρική - Ανατολική Μακεδονία : Συμμορίται έβαλον δια πυροβολικού 20 βλήματα κατά γέφυρας Στρυμώνος άνευ αποτελέσματος , Συμμορίται επυρπόλισανν 40 οικίας χωρίου Παλαιοχωρίου περιοχής Χαλκιδικής . Εις λοιπην περιοχήν δραστηριότης ημετέρων . Απώλειαι ημετέρων νεκροί οπλίται 6, νεκροί ΜΑΥ 4 , ιδιώται 6 , τραυματίαι αξιωματικοί 2 , οπλίται 9 , ιδιώται (ΜΑΥ) 5 . Απώλειαι συμμοριτών νεκροί 8. " . 

Ήταν κίνηση αντιπερισπασμού των Συμμοριτών "Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος" (Κομμουνιστές , σλαβόφωνοι κ.α.), ο οποίος στον κίνδυνο εγκλωβισμού των δυνάμεων του στο μέτωπο της Πίνδου, μετά την επιτυχή επιχείρηση Κορωνίς (έναρξη 14 Ιουνίου 1948) των κυβερνητικών δυνάμεων (Ελληνικός Εθνικός Στρατός), προχώρησε σε καταστροφές χωριών στην υπόλοιπη ελληνική επικράτεα.

Ερευνάται η προέλευση του ονόματος του αποβατικού σκάφους “Παλαιοχώρι”  Α/Β 620 του Ελληνικού Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού να είναι απόρροια αυτής της θυσίας των Παλαιοχωρινών  κατά την διάρκεια της εφιαλτικής νύχτας στις 14  Αυγούστου 1948 

https://www.palaiochori.gr/2018/02/blog-post_59.html

Για τον υπαίτιο της καταστροφής του Παλαιοχωρίου στις 14/8/1948 αρχηγό των Ανταρτών υπάρχει το εξής : Ήταν κίνηση αντιπερισπασμού των Συμμοριτών "Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος" (Κομμουνιστές , σλαβόφωνοι κ.α.), ο οποίος στον κίνδυνο εγκλωβισμού των δυνάμεων του στο μέτωπο της Πίνδου, μετά την επιτυχή επιχείρηση Κορωνίς (έναρξη 14 Ιουνίου 1948) των κυβερνητικών δυνάμεων (Ελληνικός Εθνικός Στρατός), προχώρησε σε καταστροφές χωριών στην υπόλοιπη ελληνική επικράτεα

Για τον υπαίτιο της καταστροφής του Παλαιοχωρίου στις 14/8/1948 αρχηγό των Ανταρτών υπάρχει το εξής : 

Mια αναπάντεχη αναφορά στον Παπαγεωργίου: «Για τον Παπαγιώργη της Χαλκιδικής που «φαίνεται» πως ήταν πράχτορας του εχθρού…», Νίκος Ζαχαριάδης, ομιλία την 3η Συνδιάσκεψη τυ ΚΚΕ 10-14.10.1950, σελ. 299. Αναφέρεται από Γ. Γκαγκούλια, στα «τραγικά γεγονότα της 7ης Μεραρχίας του ΔΣΕ», (από το ΒΗΜΑ) σελ. 200

Στα 1947 προμήθειες υλικών δόθηκαν και σε κατοίκους του Παλαιοχωρίου  σύμφωνα με τις αποδείξεις από την 3η Περιφέρεια του Α Τομέα του Υπουργείου Οικισμού και Ανοικοδομήσεως, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν για την επισκευή των σπιτιών τους. 

Μετά την καταστροφή στις 14/8/1948 και με βάση τα αρχεία ΓΑΚ /ΙΑΜ/ ∆ΤΥΝΘ/ Φ 166: Έγιναν επεμβάσεις σε 91 σπίτια πολεμοπαθών κατοίκων του Παλαιοχωρίου.

Επίσης αναφορές των έργων και παρεμβάσεων στην αποκατάσταση των ζημιών της εφιαλτικής εκείνης νύκτας έχουμε και στα πρακτικά του Υπουργείου Ανοικοδομήσεως ΓΑΚ/ΙΑΜ/∆ΤΥΝΘ/Φ. 243 . 

Οι εργασίες αποκατάστασης με κρατική μέριμνα συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια και στα 1950 -51 διασώζονται π.χ. καταστάσεις παραλαβής κεράμων για το Παλαιοχώρι και άλλα χωρία ΓΑΚ/ΙΑΜ/  ∆ΤΥΝΘ/Φ. 170 

Καθώς τα χωριά της Χαλκιδικής είχαν υποστεί καταστροφές από τα πολεμικά γεγονότα, τις μετακινήσεις πληθυσμών κλπ, χρειάστηκε να εκτελεστούν έργα,  μέσω εργολαβιών,  με διάφορες μεθόδους και διαδικασίες υλοποίησης, όχι μόνο για να επανέλθει ο τόπος στην προηγούμενη κατάστασή του, αλλά και για να εκσυγχρονιστεί με την επισκευή των παλιών και την ανέγερση νέων κατοικιών,   την κατασκευή κοινωφελών κτιρίων και την εκτέλεση έργων υποδομής.

Επεμβάσεις διαπιστώνουμε αρκετές στο Παλαιοχώρι και τo 1952 ο Βασιλιάς Παύλος Α΄ της Ελλάδος εγκαινίασε το "πέτρινο" Διδακτήριο (Δημοτικό Σχολείο).

φώτο από την ημέρα των εγκαινίων 1952 διακρίνονται οι: 

Βασιλέας Παύλος και η Βασίλισσα Φρειδερίκη και 1. Μαρκογιάννης Γ. Κων/νος 2. Στουγιάννη Αντωνία (Δασκάλα) 3. Σελιάχας (Γραμματέας Κοινότητας) 4. Γαλάνης Αστέριος?

Read More

Απαρχές 20ου αιω. - Απελεύθερωση

Σε στατιστική πληθυσμιακή ανάλυση του  Καζά Κασσανδρείας του 1899 αναφέρεται "...Παληοχώρι· κάτ. 800 Έλληνες και την γλώσσαν..". Η συγκεκριμένη στατιστική ανάλυση του πληθυσμού του Καζά Κασσάνδρας δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Αγών" (1889-1900), που εκδιδόταν στην Αθήνα και αποτελούσε το "Δημοσιογραφικόν όργανον Ηπειρωτών και Μακεδόνων".

Από εθνολογικές πηγές της Βουλγαρίας στο Παλαιοχώρι έχουμε την αναφορά στα 1900 για ΠΑΛΙΟΥΧΟΡ - PALJUHOR [Κασσάνδρας - No 65], 560 Έλληνες Χριστιανούς κατοίκους αναλυτικά :
στο Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр.173
και στην  ενότητα Македония. Етнография и Статистика , В. Кѫнчовъ , II. Статистика , 12. Касандра
αναφέρει ότι ,
№ по ре-дъ  :  65

Име на населеното мѣсто : Палюхоръ 

Брой на населението  :  Гръци (ΧΡ.)   560  ,  Българи  0 ,  Турци 0 , Чер-кези 0 , Арнаути 0 , Власи  0 , Евреи 0 , Цигани 0 , Разни 0 .

Всичко :  560

Το θέρος του 1901 ο Γερμανός περιηγητής A. Struck επισκέφθηκε το Παλαιοχώρι όπου αναφέρει ότι ζούνε σ΄ αυτό "... 600 ψυχές σε 120 σπίτια ..."  

Από τον 19ο αιώνα λειτουργεί ελληνικό δημοτικό σχολείο στο χωρίο μας . Με βάση τα στοιχεία που αντλούμε από τον  "Πίναξ γενικός των εν την Ευρωπαϊκή Τουρκία Ελληνικών Σχολείων  ( εν Κων/πόλη 1902 ) " στο Παλαιοχώρι υπήρχε δημοτικό σχολείο με Δύο (2) Διδασκάλους και είχε 90 μαθητές ( 75 αγόρια & 15 κορίτσια ) τα  έξοδα συντήρησης του ήταν με τα δεδομένα της τότε εποχής τα 1305 Φράγκα .

Μακεδονικός Αγώνας

Η συμμετοχή στον Μακεδονικό Αγώνα ήταν καθολική.

Μακεδονομάχος από το Παλαιοχώρι με βάση τα επίσημα αρχεία του Μακεδονικού Αγώνα είναι ο Μακαβός Γ. Αναγνώστης (Μακαβός Αναργυρος) και ήταν  'Οργανο πράκτορα Γ' Τάξης . (Πηγή:Αφανείς Γηγενείς Μακεδονομάχοι (1903-1913), Ι. Σ. Κολιόπουλος (επιστ. εποπτεία), Ι. Δ. Μιχαηλίδης – Κων. Σ. Παπανικολάου (επιμ.), Θεσσαλονίκη, Ε.Μ.Σ. – University Studio Press, 2008, 4ο, σελ. 191. Χορηγός: Νικόλαος Μάνος.)

Την ίδια περίοδο στό σώμα Αθ. Μινόπουλου προσέφεραν υπηρεσίες οι : Νικόλαος Σό(ω)κος , Κων/νος Σό(ω)κος , Άγγελος Κλαρίνος , Πάπα Απόστόλου . Επίσης οι Ν. Σό(ω)κος και Κ. Σό(ω)κος ήταν και συνεργάτες του Μητροπολίτη Ειρηναίου (Κασσάνδρας) ώς μελη των Μακεδονικών επιτροπών. 

Ο Καπετάν Γιαγλής με τα πρωτοπαλίκαρά του.

Αριστερά του, όπως βλέπουμε, ο συγχωριανός μας Μακεδονομάχος Νικόλαος Γ. Σιώκος.

Ο Αγώνας για ανεξαρτησία ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με το ελληνικό στοιχείο της περιοχής της Νιγρίτα όπου έδρασε ο καπ. Γιαγκλής(από Ιερισσό) και της Νέας Ζίχνης όπου έδρασε ο καπ. Δούκας - Ζέρβας. Μακεδονομάχοι αγωνιστές από το Παλαιοχώρι στις παραπάνω περιοχές είναι ο Ρίμπας Ιωαννης του Αστ.  με την ομάδα του τους Αστέριο Λαλά , Κλοντήρα Δημήτριο , Διαμαντούδη Θεοδόσιο κ.α. Ο επονομαζόμενος κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και καπετάν Σκοτίδας (ή Κλεφτογιαννάκος Ρίμπας) , σκοτώθηκε στην Απολωνία (Εγρί - Μποτζιάκ) σε ενέδρα μεταφέροντας όπλα και πυρομαχικά για τον Αγώνα το 1906 ,  ο μικρότερος του μάλιστα αβάπτιστος  γιος υιοθετήθηκε με ενέργειες του δασκάλου τότε Γεωργίου Καραμανλή στην Τερπνή Νιγρίτας Σερρών από την οικογένεια Αγγελάκα . Συναγωνιστής του και ο Παλαιοχωρινός στην καταγωγή καπετάνιος  Σταματόπουλος Αθανάσιος του Παν.  ( ο επονομαζόμενος και "Ιατρός"  γεν. το 1870 και πεθ. το 1957 υπήρξε μετέπειτα ο πρώτος κοινοτάρχης της κοινότητας Τερπνής Νιγρίτας Σερρών ) . 

Το Οκτώβριο του 1912 απελευθερώθηκε από τους Τούρκους όπως και όλοι η υπόλοιπη Χαλκιδική . 

 Μετά την απελευθέρωση , κατά το 1913 το Παλαιοχώρι φαίνεται να έχει 175 σπίτια και 910 κατοίκους με εισαγωγή λίγων αποικιακών και παραγωγή Ξυλεία/χόρτο/λαχανικών ή με βάση την Διεύθυνση Στατιστικής του Βασιλείου της Ελλάδος 961 κατοίκους. Επίσης στα 1914 λειτουργεί Αστική Σχολή αφού το Παλαιοχώρι ως προς το πληθυσμιακό του μέγεθος ήταν το 13ο στην κατάταξη της Χαλκιδικής (Mαρία Λιλιμπάκη- Σπυροπούλου, ΤΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ∆ΙΚΤΥΟ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ∆Ο 1912- 1960  ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΦΥΣΙΚΕΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ, ∆Ι∆ΑΚΤΟΡΙΚΗ ∆ΙΑΤΡΙΒΗ Υποβλήθηκε στον Τομέα Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2002) 

Ο Εκλογικός κατάλογος Παλαιοχωρίου στα 1915 ->  https://moyzas.blogspot.gr/2016/05/1915.html

Με ελληνικό πλέον αέρα οι δραστήριες κυρίες του Παλαιοχωρίου ιδρύουν 

α) Το “ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΗΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΟΥ” που ιδρύθηκε από την κ. Λαχοβάρη το 1918 και ασχολήθηκε με τη ζωή των γυναικών στην περιοχή

και    

β) η “ ΕΝΩΣΙΣ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ” που ιδρύθηκε στις 31 Ιουλίου του 1932

Από προφορικές μαρτυρίες της εποχής αναφέρεται και ισχυρώς Αγροτικός Σύλλογος με σημαία σε χρώμα πράσινο που μάλιστα στις εθνικές εορτές οι αγρότες του Παλαιοχωρίου συμμετείχαν στις παρελάσεις.

Το 1916 ιδρύθηκε απ΄τον Ελευθέριο Βενιζέλο η "Εθνική Άμυνα" και σχηματίσθηκε Κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη. Πολλοί επίστρατοι στασίασαν υπακούοντας στις διαταγές της επίσημης κυβέρνησης των Ελλήνων  και του βασιλιά Κωνσταντίνου. Το κίνημα αυτό μετά από λίγο το κατέστειλε ο στρατός της "Εθνικής Άμυνας" πραγματοποιώντας αρκετές ωμότητες σε βάρος των κατοίκων της Χαλκιδικής που παρέμεναν πιστές στη νόμιμη κυβέρνηση των Αθηνών. Οκτώ μάλιστα Χαλκιδικιώτες καταδικάστηκαν σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο στον Πολύγυρο και εκτελέσθηκαν.  Σ΄ άλλους τέσσερις δόθηκε χάρη.  Ένας απ΄ τους τυχερούς ήταν και ο Παλαιοχωρινός Ελευθέριος Τσιουπλάκης πατέρας του μετέπειτα βουλευτή Χαλκιδικής της Νέας Δημοκρατίας (1974 , 1977 , 1981 , 1985) Τσιουπλάκη Ελ. Κωνσταντίνου . Στις ωμότητες και στην βαρβαρότητα της εποχής (Σεπτέμβριος 1916) που έλαβαν χώρα από τον στρατηγό Κονδύλη και από τους υπολοίπους στρατιωτικούς της "Εθνικής Άμυνας" στην Χαλκιδική διαβάζουμε και το εξής τραγικό αλλά αποκαλυπτικό απόσπασμα :

 .. Ό Ψαρρούλης μεταβάς είς τό χωρίον (Παλαιοχώρι) προέβη εις τήν σύλληψιν τής Μαρούσας συζύγου Ιωάννου Σώκου, τήν οποίαν ώδήγησεν έφιππος μετά τοΰ βρέφους της κατευθυνόμενος εις Τερισσώ. Καθ' δδόν ή ανωτέρω Μαρούσα, λόγω τοΰ αγρίου ξυλοκοπήματος τό όποιον ειχεν ύποστή παρά τοΰ Ψαρρούλη έβραδυπόρει κατά πολύ. Εις άπόστασιν δέ μιας ώρας από τοΰ Ίσβόρου και είς θέσιν «Κόκκινος Λάκκος» έπλησίασεν αυτήν ό ανθυπολοχαγός Ψαρρούλης, τήν άπεμάκρυνε βιαίως από τής οδοΰ, είς τό παρακείμενον και λοχμώδες μέρος, άφίππευσε και προσδέσας τον ίππον του, ήσέλγησεν έπί τής άτυχους γυναικός βιαίως, μεταχειρισθείς άπειλάς τρομακτικός διά τήν ζωή ν της. Μετ' αυτόν ήσέλγησαν βιαίως και οί λοιποί αξιωματικοί και τέλος και αυτοί οί όπλϊται και έγκαταλείψαντες αυτήν είς άθλίαν κατάστασιν άνεχώρησαν. Ή δυστυχής Σώκου μέ τό βρέφος εις τήν άγκάλην ταπεινωμένη και άλγοΰσα έπανήλθεν είς Παλαιοχώρι και έπεσε κλινήρης όδηγησας μετ' ολίγον εις τον τάφον.... (Ή προς τό Ύπουργεΐον τών Στρατιωτικών εκθεσις τοΰ Συνταγματάρχου κ. Γεωργίου Μπασακάρη).

Το 1918 με το υπ΄αριθ. 26-6-1918 ΒΔ/ΦΕΚ Α 152/1918 αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητη Κοινότητα του Νομού Χαλκιδικής.

            Στα 1920 με βάση τα αρχεία της Νομαρχίας Χαλκιδικής φαίνεται ότι εγκαθίσταται και στο Παλαιοχώρι 1 άτομο πρόσφυγας από την Μικρά Ασία (Αναφορά του 1920, απόαρχείοΑ.Πάλλη, ΕΙΕ/ΚΝΕ, Φακ. 10)

Στους παρακάτω πίνακες έχουμε τον "εκλογικό κατάλογο της Κοινότητας Παλαιοχωρίου , της Περιφέρειας Πρωτοδικείου Πολυγύρου (Χαλκιδικής) , ανασυνταχθείς και εκτυπωθείς έν έτει 1927 συμφώνως με το Νόμω 3355 του έτους 1925"  -> https://moyzas.blogspot.gr/2016/05/1927.html

  

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1932 στις 21:25 μμ έγινε μεγάλος σεισμός μεγέθους 7.0 R , με επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή της Ιερισσού και κατέστρεψε όλα τα γύρω χωριά, που θρήνησαν αρκετά θύματα. Απολογισμός για το Παλαιοχώρι: 200 σπίτια κατεστραμμένα, 7 νεκροί και 2 τραυματίες. Αναλυτικά οι πρώτες αναφορές όπως περιγράφονται στην εφημ. Μακεδονία την Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 1932 μιλάνε για  "Παλαιοχώριον  200 (σπίτια) κατέστησαν ακατοίκητα , νεκρός 1 , τραυματίαι 2 σοβαρώς ". Η εφημερίδα πάλι Μακεδονία την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου  1932 αναφέρει ότιι "... δια της εγκαταστάσεως χειρουργείου και νοσοκομείου είς Ιερισσόν , Στρατώνι και Παλαιοχώρι ..." .  Μέσα σε  5 ημέρες ακολούθησαν αρκετοί ισχυροί μετασεισμοί . Διαβάζουμε πάλι στην εφημ. Μακεδονία την Τρίτη 4 Οκτωβρίου 1932 τον τελικό απολογισμό ότι στο " ... Παλαιοχώρι ελάχιστα μόνον ελαφρά ρήγματα εδημιουργήθησαν εις ολίγας οικίας ..." και  στο Παλαιοχώρι οργανώθηκε Παθολογικό νοσοκομείο απο τον Ερυθρό Σταυρό όπως διαβάζουμε στο Ελεύθερον Βήμα  4.10.1932 " ... Επισήμως σήμερον (χθές) αναχωρεί σιδηροδρομικώς εξ Αθηνών νοσοκομείων του Ερυθρού Σταυρού περιλαμβομένων 25 κλίνας το οποίο θα εγκατασταθεί πιθανώς εις Παλαιοχώριον παρά της Αρναίας..".  Οι τοπικές  προφορικές και γραπτές μαρτυρίες αναφέρουν ότι ζημίες έπαθε  το λιθόκτιστο Δημοτικό Σχολείο, οι ναοί των Παμμεγίστων Ταξιαρχών παλαιός και νέος και ο ναός του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου.

φωτο: Δημήτριο Θεοχ. Κύρου Φιλόλογο – Θεολόγο, “Οι σεισμοί του 1932 στη Βορειοανατολική Χαλκιδική”, Αρναία, 2018 

Επειδή η ανοικοδόμηση καθυστερούσε Ελεύθερον Βήμα  21.7.1933 , οι κάτοικοι στα χωριά Παλαιοχώρι, Νεοχώρι και Μ. Παναγιά ζήτησαν άδεια ελευθέρας ξυλεύσεως από τα πέριξ πλούσια δάση και ανοικοδόμησαν πρόχειρα τα σπίτια τους. 

Οι ίδιοι μάλιστα φέρονται να διόρθωσαν τα υδραγωγεία τους που είχαν στερέψει. 

Read More

Οι ωμότητες των Βενιζελικών στη Χαλκιδική

.Ή τραγωδία της Χαλκιδικής.
"Ας συνεχίσω μεν ήδη τήν ίστόρησιν της δράσεως τών εθνικών άμυν-τόρων.
Διότι προς τάς έκπεμπομένας προκηρύξεις ο! κάτοικοι τής Χαλκιδικής ιδίως έδεικνΰοντο αδιάφοροι, ή Επιτροπή τής Αμύνης άπέστειλεν εναν¬τίον των τον τότε λοχαγόν μακαρίτην Γ. Κονδΰλην, θϋμα παραπλανηθέν έντέχνως υπό τοϋ Βενιζέλου, λόγω του μεγάλου πατριωτισμοί* του και τοϋ πολεμικού του μένους, παραπλάνησιν ην άνδρικώτατα ανεγνώρισε, μετά 200 περίπου στρατιωτών ϊνα προβη εις βιαίαν στρατολογίαν.
Ό Κονδύλης εκκινήσας, έκ Θεσσαλονίκης κατά τό πρώτον δεκαήμε-ρον τοϋ Σεπτεμβρίου τοϋ 1916, κατηυθυνθη εις τον ΙΙολΰγυρον, τήν πρω-τεΰουσαν τής Χαλκιδικής, διερχόμενος δέ έκ Γαλατίστης συνεπλάκη προς ομάδα χωρικών. Αποτέλεσμα τής συμπλοκής ήτο ό φόνος τινών εξ αυτών και ή σΰλληψις δλων τών  προκρίτων τοϋ χωρίου  και  πολλών νέθ3ν. Και άφοΰ οί άνδρες τοΰ Κονδύλη έδειραν τους περισσοτέρους τούτων ανη¬λεώς και ιδιαιτέρως τον ϊατρόν Ζαφειριάδην, τον είσπράκτορα γέροντα Ζάϊον και τον Βογιατζήν, τους έδεσαν πάντας και έκρέμασαν εις την πλά-την των μίαν πινακίδα μέ την έπιγραφήν «Προδότης». Ούτω δεδεμένους και σεσημασμένους τους ώδήγησαν μέχρι τοΰ Πολυγύρου καΐ τους περιήγα-γον δια τ<ον κεντρικωτέρων οδών της πόλεως.

Read More