Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου 2020



Μια σπάνια βυζαντική εικόνα επέστρεψε τελικά στη Ρωσία και στον πρέποντα χώρο της, στο μουσείο Τσέρκογιε Σέλο, δηλαδή το πανέμορφο παλάτι της Αικατερίνης, λίγο έξω από την Αγία Πετρούπολη. Η εικόνα, της Παναγίας της Γοργοεπήκοου, είχε κλαπεί από Γερμανούς κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο (καθώς για κάποιο λόγο δεν είχε φυγαδευτεί όπως οι περισσότεροι θησαυροί του μουσείου).
Σύμφωνα με την αφήγηση της γερμανίδας Gabriele Demming (η οποία επέστρεψε την εικόνα), αυτή είχε πέσει στα χέρια του θείου της, του στρατιωτικού ιερωμένου Franz Feldhaus,  ο οποίος την χρησιμοποιούσε στην πρόχειρη Αγία Τράπεζα που έστηνε στο πεδίο της μάχης για την μονάδα του. Η εικόνα μετά πέρασε στον αδερφό του και τελικά στην Gabriele και την αδερφή της Ingeborg.
Η Gabriele θέλοντας να μάθει περισσότερα για την εικόνα (η οποία είχε στο πίσω μέρος της μουσειακή καταλογράφηση στα ρώσικα) ζήτησε την βοήθεια του καθηγητή Wolfgang Eichwede, από το πανεπιστήμιο της Βρέμης. Ο καθηγητής διαπίστωσε ότι η εικόνα ήταν η Παναγία Γοργοεπήκοος του Τσέρκογιε Σέλο και μάλιστα είχε συμπεριληφθεί στον κατάλογο κλαπέντων πολιτιστικών κειμηλίων από την ΕΣΣΔ κατά τον Β’ Παγκόσμιο.
Έτσι τελικά η εικόνα επέστρεψε στο μουσείο, όπου τώρα οι επισκέπτες μπορεί να την θαυμάσουν. Η ιστορία της εικόνας βέβαια είναι ιδιαίτερη όπως και η καλλιτεχνική της αξία. Αποτελεί αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας που φυλάσσεται στην Μονή Δοχειαρίου στο Άγιον Όρος και προσφέρθηκε στον Μεγάλο Δούκα Αλεξέι το 1875, όταν αυτός επισκέφθηκε το Περιβόλι της Παναγίας. Ο Αλεξέι είχε ξαναεπισκεφθεί το Όρος το 1867 και μάλιστα τότε είχε δωρίσει μια τεράστια καμπάνα 6 τόνων, για το κωδωνοστάσιο του ιερού ναού του Αποστόλου Ανδρέα στην ομώνυμη σκήτη. Όπως λέγεται η εικόνα είχε ιδιαίτερη αξία για την οικογένεια των Ρομανώφ.

Η υπόθεση αυτή βέβαια είναι ένα ακόμη στάδιο στην πολύχρονη προσπάθεια που γίνεται  ώστε να επιστραφούν οι κλεμμένοι θησαυροί σε όλες τις χώρες, καθώς ο 2ος Παγκόσμιος, πέρα από την απόλυτη καταστροφή σε ανθρώπινες ζωές που προκάλεσε, ήταν δυστυχώς και μια ανεπανάληπτη λεηλασία πολιτιστικών μνημείων, κυρίως από τους Ναζί. Η Ρωσία υπέστη μεγάλες απώλειες στον συγκεκριμένο τομέα και μόνο μετά το 1991 και την αλλαγή στο καθεστώς, έγινε δυνατόν να ενταθούν οι προσπάθειες ανεύρεσης και επιστροφής των όσων κειμηλίων έχουν εντοπισθεί, οι οποίες έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς.