Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2021

Μιχαήλ Πατρίκιος ο Στυπειώτης

 



Michael Stypeiotes

Μιχαήλ

Ralph-Johannes LilieClaudia LudwigBeate Zielke and Thomas Pratsch
    Entry Type
    Person
    Entry Language
    German
    Personenkennziffer
    25177
    Namensvariante
    Stypeiotes (Familienname)Styppeiotes (Variante)Stypiotes (Variante)Styppiotes (Variante)Stupiotes (Variante)
    Klerus / Laie
    Laie
    Geschlecht
    Mann
    Zeit
    10. Jh.
    Erste Erwähnung
    924
    ethnos
    Byzanz
    Religion
    orthodox
    Titel / Beruf
    Patrikios = mbulg. patrikie
    Name normalisiert
    Michael
    Quelle
    Georg. mon. cont. (Bonn)Theoph. cont. 6Ps.-SymeonGeorg. mon. cont. (Muralt)Georg. mon. cont. (Istrin)Leon gr.Theod. mel.SkylitzesSymeon sl.Symeon log. (Wahlgren)Symeon log.

    N: Familienname: Stypeiotes — Στυπειώτης bzw. Stypiotes — ὁ προσαγορευόμενος στυπιώτης (Theoph. cont.; Georg. mon. cont. [Bonn; Muralt]). Weitere Varianten: Styppiotes — Στυππιώτης (Theod. mel.) bzw. Stupiotes — Στουπιώτης (Leon gr.). Der Beiname fehlt bei Symeon sl. 134,16.

    T: Patrikios, mbulg.: patrikie.

    V: Als der bulgarische Zar Symeon (# 27467), vermutlich im September 924, Konstantinopel angriff, gehörte M. zu der Delegation, die mit ihm Friedensverhandlungen führen sollte. Symeon wies die Delegation jedoch zurück und verlangte, mit Kaiser Romanos I. Lakapenos direkt zu sprechen.

    Q: — (Hist.): Theoph. cont. VI 15, p. 406,1f.; Skylitzes, Romanos Lakapenos 12, p. 219,17f.; Symeon log. (Leon gr. 310,9; Theod. mel. 219,25; Symeon sl. 134,16); Symeon log. (Wahlgren) 225f.; Georg. mon. cont. (Bonn) 898,6-12. 14-16; Georg. mon. cont. (Muralt) 1160A-B; Georg. mon. cont. (Istrin) 52,11-18; Ps.-Symeon 735,18 – 736,2.

    L: Zu der Familie Stypeiotes, der M. wahrscheinlich angehörte, cf. Kresten, in: JÖB 27 (1978) 81–84, bes. 81f. (zu M., mit weiterer Lit.); zu der Namensform Stypeiotes cf. auch Henrich, in: Onomata 9 (1985) 83–89 (mit der älteren Literatur).

    P: Eine Identität mit Stypeiotes (# 27427) ist möglich, aber nicht zu beweisen.

    Source


    https://www.degruyter.com/database/PMBZ/entry/PMBZ27331/html 

    Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2021

    Υπεύθυνη Δήλωση του 1961 Βιοτέχνη (Αργαλειό- Υφαντά)

    Βεβαιούται ότι η ανωτέρω δηλούσα συμπολίτης μου ασχολείται με την χωρικήν υφαντικήν διαθέτουσα αργαλειούς.


    Εν Παλαιοχωρίω τη            1961  

    Ο Πρόεδρος της Κοινότητας.

    Αρχείο : Ρίμπας Αθ Αστέριος











    Σάββατο 6 Νοεμβρίου 2021

    Χάρτης 1511

    Ένας από τους παλαιότερους χάρτες της Ελλάδας, δίχρωμος με μοντέρνες γεωγραφικές λεπτομέρειες. 

    Δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του 1511 στη Βενετία από τον Giacomo Penzio di Lecco αφού επεξεργάστηκε από τον σπουδαίο Bernardo Silvano που επικαιροποίησε τη γεωγραφική υφήγηση του Πτολεμαίου. 

    Πηγή : https://t.co/897y00jzAy






    Τρίτη 19 Οκτωβρίου 2021

    Πεσόντα στον Τούρκικο πόλεμο 1922


    Στο δρόμο Παλαιοχωρίου - Μεγάλης Παναγίας στην περιοχή Πνυκαριά υπάρχει ένα εξωκλησι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο και με μαρμάρινη επιγραφή που γράφει: 

    "ΠΕΣΟΝΤΑ 

    ΣΤΟΝ 

    ΤΟΥΡΚΙΚΟ 

    ΠΟΛΕΜΟ 

    1922"

    Με βάση τις πληροφορίες το εξωκλήσι το έφτιαξε ο Ρίμπας Γεώργιος του Δημητρίου.

    Από τον σημερινό εξωραϊσμό που έκανε ο Βελλίδης Χρήστος έχουμε και τις φωτογραφίες που παραθέτουμε 








    Δευτέρα 4 Οκτωβρίου 2021

    Καπετάν Χάψας

    ΚΑΠΕΤΑΝ ΧΑΨΑΣ ο μακεδόνας ήρωας της επανάστασης του 1821.

    Ο Σταμάτιος (Στάμος) Κάψας ή καπετάν Χάψας ήταν οπλαρχηγός της Ελληνικής  επανάστασης του 1821 από τη Χαλκιδική. 

    Ο Στάμος Κάψας γεννήθηκε στα Παζαράκια (Κρυοπηγή) Χαλκιδικής στα τέλη του 18ου αιώνα. 

    Μετοίκησε σε νεαρή ηλικία στη Συκιά Χαλκιδικής προς αναζήτηση εργασίας. Σύντομα ήρθε σε ρήξη με τους τοπικούς Τούρκους άρχοντες και ξεκίνησε κλέφτικη δράση. Καταξιώθηκε έτσι στα χωριά της Σιθωνίας, στο Χολομώντα και στα "Χασικοχώρια" (που βρίσκονταν στην περιοχή Πολυγύρου). 

    Κατά το ξέσπασμα της επανάστασης, ήταν σερδάρης δηλαδή χωροφύλακας της Ιεράς Κοινότητας Αγίου Όρους, στις Καρυές.


    Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΧΑΨΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΤΟΥ 1821.


    Στις 23 Μαρτίου του 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς αποβιβάστηκε στη χερσόνησο του Άθω μεταφέροντας όπλα και πολεμοφόδια με τη βοήθεια Αινιτών και Ψαριανών καπεταναίων. 

    Εκεί συναντήθηκε με το Στάμο Χάψα και προχώρησαν στη συγκρότηση του επαναστατικού στρατού. 

    Με τη βοήθεια του μητροπολίτη Μαρωνείας Κωνστάντιου στρατολογήθηκαν 1.000 μαχητές μοναχοί. 

    Στο μεταξύ ο Στάμος Κάψας στρατολόγησε άνδρες από όλη τη Χαλκιδική με σχετική ευκολία, λόγω του κύρους που είχε αποκτήσει από την πρότερη δράση του. 

    Οι μαχητές ήταν κυρίως από την Κασσάνδρα, τα Χασικοχώρια και τη Σιθωνία και ιδιαίτερα από τη Συκιά. 

    Το σώμα του Στάμου Χάψα φτάνει τους 2.000 άνδρες. 

    Οι Οθωμανοί μέσα σε αυτό το κλίμα, φοβούμενοι την κλιμάκωση των γεγονότων, προβαίνουν σε ωμότητες εις βάρος των Ελληνικών πληθυσμών στη Θεσσαλονίκη και στον Πολύγυρο. Έτσι, αρχίζουν μικρές επαναστατικές εστίες σε διάφορα σημεία των περιοχών της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης και των Σερρών. 


    Σε έκτακτη σύσκεψη στο Άγιο Όρος την 17η Μαΐου του 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς κηρύσσει επίσημα την επανάσταση στη Βόρεια Ελλάδα και αποφασίζεται να διασπαστεί ο επαναστατικός στρατός σε δύο τμήματα. 

    Ο Εμμανουήλ Παπάς με τους Μαδεμοχωρίτες και τους μοναχούς, συνολική δύναμη 1.900 άνδρες κατευθύνονται στη Ρεντίνα, προκειμένου να σταματήσουν τις Οθωμανικές δυνάμεις που έρχονταν από Δράμα και Κωνσταντινούπολη, στα Μακεδονικά Τέμπη. 

    Ο Στάμος Κάψας με υπαρχηγό των Αναστάσιο Χυμευτό και συνολική δύναμη 2.000 ανδρών κατευθύνονται προς κατάληψη της Θεσσαλονίκης. 

    Ο επαναστατικός στρατός του προχωρά δυτικά και απελευθερώνει το ένα μετά το άλλο τα χωριά και τις πόλεις της περιοχής. Προελαύνει σε Κομίτσα, Ιερισσό, Αρναία, Άγιο Πρόδρομο, Γαλάτιστα και Βασιλικά. 


    Στα Βασιλικά οι επαναστάτες ενώθηκαν με τα ένοπλα σώματα των Βασιλικιωτών και των Βαβδινών. Τελικά, στις 8 Ιουνίου 1821, οι επαναστάτες στρατοπεδεύουν στη Θέρμη, τότε ονομαζόταν Σέδες, με σκοπό να ανασυνταχθούν για την τελική επίθεση στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησε μάχη, σύμφωνα με ορισμένους στη Θέρμη ενώ κατ΄ άλλους κοντά στη σημερινή Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή, με το ιππικό του Αχμέτ μπέη των Γιαννιτσών στην οποία οι Τούρκοι ηττήθηκαν. 


    Η φήμη του έχει φτάσει μέχρι τη Θεσσαλονίκη, όπου οι Θεσσαλονικείς περιμένουν να τον υποδεχτούν ως απελευθερωτή. 

    Τότε του προσάπτεται και το προσωνύμιο «καπετάν Χάψας», με την έννοια ότι «έχαφτε τους Τούρκους». 


    Ο Αυστριακός πρόξενος στην Θεσσαλονίκη, που παρακολουθούσε από κοντά τα γεγονότα, σε αναφορά του προς τον Αυστριακό Καγκελάριο Κλέμενς φον Μέττερνιχ αναφέρει μεταξύ άλλων: 

    "Η Ελληνική επανάσταση, που έχει ξεσπάσει κιόλας σε πολλές επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, προκαλεί τη γενική κατάπληξη. Σταματούν οι δουλειές και όπου υπάρχουν πολλοί Έλληνες οι εχθροπραξίες είναι ανοιχτές... Κινήσεις ζωηρές γίνονται και στη Θεσσαλονίκη μέρα μεσημέρι, επειδή οι επαναστάτες βρίσκονται μόνο λίγες ώρες μακριά. Βρίσκονται σε ένα χωριό που ονομάζεται Γαλάτιστα και ξεσηκώνουν παντού τις ψυχές των κατοίκων... 

    Πολυάριθμα πολεμικά καράβια με ξεχωριστή καινούρια σημαία λυμαίνονται τη θάλασσα, συλλαμβάνουν τουρκικά πλοία, κάνουν νηοψίες στα πλοία των Ευρωπαϊκών δυνάμεων, που όμως τα σέβονται... 

    Στο μεταξύ εδώ αυξάνονται οι αταξίες. Η αδημονία και ο γενικός φόβος, μήπως οι Έλληνες χτυπήσουν από στεριά και θάλασσα την πόλη υπάρχει διάχυτος, αν και η κυβέρνηση έχει συλλάβει ως ομήρους τους πιο πλούσιους Έλληνες που ασκούν και την πιο μεγάλη επιρροή.

    Τα νέα όμως από το μέτωπο του “Εμμανουήλ Παπά δεν είναι καλά, καθώς ο τελευταίος αναγκάζεται σε οπισθοχώρηση μετά τις μάχες της Ρεντίνας και της Απολλωνίας με τις υπέρτερες και καλύτερα οπλισμένες Οθωμανικές δυνάμεις από τη Δράμα και την Κωνσταντινούπολη. 

    Ο Εμμανουήλ Παπάς με μόνο 200 αγωνιστές μέσω Πολυγύρου σπεύδει να ενωθεί με το σώμα του Χάψα. 


    Τελικά οι επαναστάτες του Χάψα οπισθοχωρούν από τη Θέρμη στα Βασιλικά, όπου ενώνονται με τους 200 αγωνιστές του Εμμανουήλ Παπά. 

    Ο Εμπού Λουμπούτ πασάς της Θεσσαλονίκης έχει συγκεντρώσει πλεόν 35.000 τακτικό στρατό (30.000 πεζούς και 5.000 ιππείς υπό τον Μπαϊράμ πασά) και σπεύδει να αναμετρηθεί με τους επαναστάτες στα Βασιλικά. 

    Ο καπετάν Χάψας επέλεξε ως σημείο μάχης τη στενωπό της κοιλάδας του Ανθεμούντα, κοντά στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας. 

    Τότε ο Στάμος Κάψας αποφασίζει να στείλει τον Αναστάσιο Χυμευτό με τμήμα του στρατού, στην Κασσάνδρα προκειμένου να εξασφαλίσει την περιοχή από ενδεχόμενη απόβαση Οθωμανικών στρατευμάτων μέσω θαλάσσης. 

    Η μάχη που διεξάγεται είναι άνιση και ο καπετάν Χάψας διαβλέπει τον κίνδυνο πανωλεθρίας, καθώς οι Οθωμανοί προβαίνουν σε σφαγές αμάχων στα Βασιλικά. Τότε, αποφασίζεται, με υπόδειξη του προύχοντα από τα Βασιλικά Γεωργίου Κοτζιά, η οχύρωση εντός του μοναστηριού της Αγίας Αναστασίας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι Οθωμανοί. 

    Στις διαπραγματεύσεις του Εμμανουήλ Παπά με τους μοναχούς, συμφωνείται τελικά η είσοδος μόνο των αμάχων και των γυναικοπαίδων από τα Βασιλικά και τη Γαλάτιστα. 

    Έτσι, ο καπετάν Χάψας αποφασίζει να μείνει στο πεδίο της μάχης με 63 μαχητές, ενώ ο Εμμανουήλ Παπάς με το υπόλοιπο στράτευμα να συνοδέψει τα γυναικόπαιδα στη μονή. 


    Η αυτοθυσία και ο ηρωισμός του καπετάν Στάμου Χάψα ήταν συγκινητικός, καθώς αγωνίστηκε μέχρις εσχάτων ώστε να εξασφαλίσει τη σωτηρία των αμάχων. 

    Στο πεδίο της μάχης, στις 10 Ιουνίου 1821, έξω από τα Βασιλικά στους πρόποδες του βουνού Βούζιαρη, στην τοποθεσία που λέγεται

     “Του Τσελέπη η Πέτρα” και ύστερα από σφοδρή μάχη σκοτώθηκαν και οι 64 αγωνιστές (οι περισσότεροι από τη Συκιά) μέχρις ενός. 


    Σήμερα το σημείο αυτό ονομάζεται "Κομμένοι" ή "Συκιωτούδια" και έχει κατασκευαστεί από το 1997 μνημείο της θυσίας. 

    Στη μαρμάρινη πλάκα αναγράφει:

    ΤΟ ΜΑΚΕΔΝΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΕΝΟΣ ΠΡΟΜΑΧΕΙ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΩΝ.


    Η τελευταία αναφορά για τον Χάψα είναι ότι τον είδαν να ορμάει με το σπαθί στο χέρι και ένα μαχαίρι στα δόντια, στον κύριο όγκο του τουρκικού στρατεύματος. 

    Τον ακολούθησαν οι Βαβδινοί οπλαρχηγοί Παύλος Χαλάτης, Θεολόγος Τουρλάκης και Αυγερινός Καραγιάννης.

    Του Ευαγγελου Ραπτη.

    Τρίτη 29 Ιουνίου 2021

    Το φάντασμα των οθωμανικών μεταλλείων στη Χαλκιδική

    Ηλίας Κολοβός* 

    Σελίδα από το οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ 403, των πρώτων χρόνων της βασιλείας του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή (αριστερά), όπου καταχωρίζονταν τα αναμενόμενα φορολογικά εισοδήματα του σουλτάνου από τα Μεταλλεία


    H ιστορική έρευνα δείχνει ότι οι επίδικες σήμερα ανάμεσα στο περιβαλλοντικό κίνημα και την εταιρεία HellasGold, θυγατρική της καναδικής Eldorado Gold, εξορύξεις στη βορειοανατολική Χαλκιδική έχουν τις απαρχές τους στα χρόνια… των Οθωμανών σουλτάνων.

    Η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει ακόμα αποκαλύψει σε βάθος την ιστορία των εξορύξεων στην αρχαιότητα.

    Διαθέτουμε όμως αρκετά ιστορικά τεκμήρια ώστε να χρονολογήσουμε την έναρξη της οργανωμένης και σε μεγάλη έκταση εκμετάλλευσης του υπεδάφους στα χρόνια του σουλτάνου Μουράτ Β' (1421-1451), του πορθητή της Θεσσαλονίκης στα 1430, λίγα χρόνια πριν από την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τον γιο του, Μεχμέτ Β' τον «Πορθητή» (1451-1481).

    Δευτέρα 28 Ιουνίου 2021

    Το Πολύπετρο Κιλκίς και οι Αγραμαδες

     Η ονομασία του οικισμού Πολύπετρου και οι «Γραμμάδες» του

    / Αύγουστος 4, 2020


    Το χωριό Πολύπετρο βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της περιφερειακής ενότητας Κιλκίς επί των ορίων της περιφερειακής ενότητας Πέλλας. Είναι ένα κατ’ εξοχήν γεωργικό χωριό με 425 κατοίκους κατά την απογραφή του 2011.


    Το χωριό, η αρχική ονομασία του οποίου πριν την απελευθέρωση ήταν Κουσίνοβο, ιδρύθηκε περί το 1885 από τριάντα περίπου οικογένειες γηγενών Μακεδόνων, που μετοίκησαν από τα γειτονικά χωριά στην θέση του σημερινού οικισμού, που βρισκόταν περί τα 500 μέτρα ανατολικά του παλαιού και εγκαταλελειμμένου χωριού Κουσίνοβο ή Ικιζλέρ.


    Το 1924 εγκαθίστανται στο Κουσίνοβο σαράντα δυο οικογένειες Μικρασιατών από το Κίζδερβεντ της Βιθυνίας. Το 1927 μετονομάζεται από Κουσίνοβο σε Πολύπετρο.


    Η ονομασία ΠΟΛΥΠΕΤΡΟ

    Η μετονομασία του χωριού σε Πολύπετρο, οφείλεται στις πολλές πέτρες, που υπάρχουν σε λιθοσωρούς εντός μιάς μεγάλης έκτάσεως, περίπου 2.000 στρεμμάτων στο βόρειο τμήμα του αγροκτήματος του οικισμού. Την περιοχή αυτή οι κάτοικοι του χωριού την ονομάζουν «Γραμάδες» ή «Γαρμάδες» ή «Γκαρμάδες», εννοώντας τις σωρούς από πέτρες, αλλά και «βοσκή» καθώς αποτελούσε ιδανικό τόπο για βοσκή ζώων. Οι λιθοσωροί της παραπάνω περιοχής, εκτείνονται μεταξύ τριών παραλλήλων χειμάρρων και λίγα μέτρα από τις όχθες αυτών, σε μεγάλα ή μικρά σύνολα (νησίδες), χωριστά ή ενωμένα μεταξύ τους. Οι χείμαρροι έχουν τις ονομασίες, Τρία καϊνάκια, Μαρλιάκ και Κοτζάντερε. Η μεταξύ τους απόσταση είναι περίπου 300 μέτρα. Ο μεσαίος χείμαρρος Μαρλιάκ καταλήγει στον εξ ανατολών χείμαρρο Κοτζάντερε, και αυτός με την σειρά του στο Πλατανόρεμα, το ίδιο και ο χείμαρρος Τρία καϊνάκια.


    Κάθε «γραμάδα» φέρει το υποτοπωνύμιό της, κυρίως βάση του ονόματος του ιδιοκτήτη των ομόρων αγροκτημάτων, όπως «Ζαχαρία γραμάδα», «Πεχλιβάνη γραμάδα» «Συμαιών γραμάδα», «Μπάρμπα Θωμά γραμάδα», «Γώγου γραμάδα» «Ταλιχμανίδη γραμάδα», «Χειμωνίδη γραμάδα». Άλλοτε πάλι, χαρακτηρίζονται με βάση τα γεωφυσικά τους χαρακτηριστικά, όπως «Μεσαία (Στρέντα) γραμάδα», «Μεγάλη (γκουλέμα) γραμάδα», ή τις τοπωνυμικές αναφορές, όπως «Αλτίνκα γραμάδα», «Μαρλιάκ γραμάδα», «Πάσχα γραμάδα», «Τσακάλοβα γραμάδα», «Φυλιριά γραμάδα». Οι λιθοσωροί του Πολυπέτρου επεκτείνονται και στα γειτονικά αγροκτήματα Φυλιριάς και Γουμένισσας με τις «Φυλιριά γραμάδα» και «Μεγάλη (γκουλέμα) γραμάδα» αντίστοιχα.


    Σε κάθε περίπτωση, οι λιθοσωροί αποτελούνται από πέτρες ποταμίσιες μικρού μεγέθους, οι οποίες συλλέχτηκαν από τους χειμάρρους και μεταφέρθηκαν πρωτίστως σε κοιλότητες του εδάφους πλησίον αυτών, αλλά και επιφανειακώς στον υπόλοιπο χώρο μεταξύ των κοιλοτήτων, δίχως να σχηματίζονται κορυφές.


    Οι παλαιότεροι κάτοικοι του χωριού μας δεν γνωρίζουν, εάν οι πέτρες συλλέχθηκαν στις συγκεκριμένες θέσεις κατά τον καθαρισμό των γύρω αγρών προς καλλιέργεια. Σίγουρο, πάντως είναι, ότι κατά την ίδρυση του χωριού (1885), οι πέτρες υπήρχαν στις θέσεις αυτές και μάλιστα χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμηση των σπιτιών των νέων κατοίκων. Κατά την διανομή αγρών στους ακτήμονες το 1935, και μεταγενέστερες διανομές, εκτάσεις που βρίσκονταν μεταξύ των γραμάδων με αραιή πετρώδη επιφάνεια, εκχερσώθηκαν και δόθηκαν προς καλλιέργεια. Σήμερα που η κτηνοτροφική δραστηριότητα έχει περιορισθεί στο ελάχιστο, οι γραμάδες καλύπτονται από πυκνή βλάστηση.


    Το 2008, κατά την θητεία μου στην αρχαιολογική υπηρεσία παρευρέθηκα σε μια αυτοψία σε περιοχή του αγροκτήματος του οικισμού Ευκαρπία, την οποία διασχίζει ο ποταμός Γαλλικός. Πλησίον της όχθης του παρατήρησα λιθοσωρό πανομοιότυπο με του Πολυπέτρου. Στην αυτοψία παρευρισκόταν και ο καθηγητής του τμήματος γεωλογίας του Α.Π.Θ Κλεόπας Μιχαηλίδης, στον οποίο μίλησα για τις γραμάδες του Πολυπέτρου.


    Η συνάντησή μου με τον καθηγητή απετέλεσε μία μεγάλη ευκαιρία, να απαντηθεί το ερώτημα της προέλευσης του φαινομένου αυτού, εάν είναι φυσικό η όχι, το οποίο αποτελούσε για εμένα μία μεγάλη απορία από τα παιδικά μου ακόμη χρόνια, από τότε δηλαδή που ως μαθητής επισκέφθηκα σε μία σχολική εκδρομή την «βοσκή» και πρωτοαντίκρισα μαζί με τους συμμαθητές μου τις λιθοσωρούς.


    Ο κ. καθηγητής, δέχθηκε με προθυμία την πρότασή μου να επισκεφτεί το Πολύπετρο, όπως και έγινε.

    Κατά την αυτοψία, που διενήργησε, διατύπωσε την άποψη ότι πρόκειται για παλαιό ορυχείο προσχωματικού χρυσού, βασιζόμενος σε σύγκριση με αντίστοιχα φαινόμενα άλλων περιοχών. Επί τη βάσει αυτού, αξίζει να σημειωθεί ότι μία από τις γραμάδες βρίσκεται στη θέση με το τοπωνύμιο «Αλτίνκα», μια περιοχή που οι κάτοικοι του Πολυπέτρου από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας έως και σήμερα την ονομάζουν έτσι. Είναι γνωστό ότι αltin στα τουρκικά σημαίνει χρυσός. Είναι τυχαίο άραγε;


    Ετυμολογία της λέξεως γραμάδα

    Στην αναζήτηση της ετυμολογίας της λέξεως γραμάδα οδηγήθηκα στο δημοσίευμα του αρχαιολόγου του ΥΠ.ΠΟ Ιωακείμ Παπάγγελο «ΑΓΡΑΜΜΑΔΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΧΩΜΑΤΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ» στο «ΔΕΛΤΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ» τεύχος 7, σελ. 52, 1994 του Πολιτιστικού ομίλου Πειραιώς. Σταχυολογώ μερικά αποσπάσματα από την σπουδαία έρευνα του γνωστού αρχαιολόγου για να κατανοήσουμε καλύτερα τις λιθοσωρούς του Πολυπέτρου και τον λόγο ύπαρξης τους.


    …Ένα από τα τοπωνύμια αυτά είναι και το ‘γραμάδα’ ή με το προθεματικό άλφα, ‘αγραμάδα’, το οποίο συναντάται και στο πληθυντικό ως ‘γραμάδες’ ή ‘αγραμάδες’…


    …Το ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών γράφει: … ενώ «στην Χαλκιδική (σημαίνει αγραμάδα) = σωρός μικρών λίθων. Στο βουλγαρικό ετυμολογικό λεξικό αναφέρεται: “gramada = μεγάλος σωρός αλλά και φραγμένο μέρος σε ποταμό, όπου το χειμώνα ψαρεύουν. Συναντάτε και ως τοπωνύμιο. Η λέξη υπάρχει σε όλες τις σλαβικές γλώσσες, και στα ρουμανικά, αλβανικά και ελληνικά…


    …Είναι σαφές ότι οι πέτρες προέρχονται από την κοίτη των χειμάρρων (αναφέρεται σε χείμαρρους της Χαλκιδικής από όπου και η έρευνα) είναι στρογγυλεμένες και έχουν μέγεθος κυμαινόμενο περίπου στις διαστάσεις του ανθρώπινης κεφαλής. Συνήθως πρόκειται για χαλαζιακά πετρώματα.


    …Παρόμια αποθέματα χρυσού οι ερευνητές του ΙΓΜΕ εντόπισαν και στην άμμο του ποταμού της Ολύνθου, …

    …Οσο για το Γαλλικό ποταμό, μέχρι πρόσφατα εκεί γινόταν η απόληψη του προσχωματικού χρυσού υπό κρατική εποπτεία.


    Βλέπουμε λοιπόν ότι όπου υπάρχουν αγραμάδες παραποτάμιες, εκεί συμβαίνει να εντοπίζονται και αποθέματα προσχωματικού χρυσού. Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα θα πρέπει να δεχτούμε ότι οι λιθοσωροί αυτοί σχετίζονται με τις εργασίες απολήψεως του χρυσού. Όσο για τη μέθοδο της εργασίας, μας την περιέγραψε η γερόντισσα στα Βραστά Χαλκιδικής:


    «Οι μαλαματάδες κοσκίνιζαν και έπλεναν στον ποταμό της Ορμύλιας την άμμο για να μάσουν το χρυσάφι. Όταν τελείωνε η άμμος, τότε κουβαλούσαν τις πέτρες στην άκρη για να βρουν την βαθύτερη άμμο και έτσι έγιναν οι αγραμάδες».


    …Έχω την γνώμη ότι οι εργασίες που γίνονταν παράνομα δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν τόσο πολύ ώστε να δημιουργηθούν οι τεράστιες αγραμάδες που προαναφέρθηκαν. Πιστεύω ότι προϋπόθεση της δημιουργίας τους ήταν η μακροχρόνια, συστηματική και οργανωμένη εκμετάλλευση των χρυσοφόρων προσχώσεων.


    Στην προσπάθεια του ο Ιωακείμ Παπάγγελος να προσεγγίσει χρονικώς την οργανωμένη χρυσοθηρική δραστηριότητα αναφέρει τα εξής:

    Η Ευκαρπία του Κιλκίς αναφέρεται ως «Γκραμάτινα» ήδη τν 15ο αιώνα…. Στον ποταμό της Περιστεράς υπήρχαν λιθοσωροί, ήδη κατά τον 14ο αιώνα… Επισημαίνουμε ότι το μεσαιωνικό όνομα αυτού του ποταμού ήταν «Γκραμουστίκεια», …Επιπλέον, η κα Κ. Θεοχαρίδου ανάσκαψε εκεί ένα ιδιόρρυθμο εργαστήριο, το οποίο ερμηνεύει ως εργαστήριο επεξεργασίας προσχωματικού χρυσού που λειτουργούσε κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια… Στο Ροδολίβος, δηλαδή στην χρυσοφόρο περιοχή του Παγγαίου, το τοπωνύμιο αναφέρεται ήδη το 1103.


    Κλείνοντας, με αφορμή την εργασία μου αυτή, θα ήθελα να προτείνω στο δήμο Παιονίας τα εξής:


    – Επειδή οι γραμάδες Πολυπέτρου είναι αμέσως συνδεδεμένες με την ιστορία του τόπου μας, μαζί με τους παρακείμενους χείμαρρους, ως ένα ορυχείο προσχωματικού χρυσού από το μακρινό παρελθόν.


    – Καθώς αυτό σχετίζεται με την ονομασία της κοινότητας μας.


    – Αλλά και σε συνδυασμό με το μαγευτικό απείρου κάλλους Πλατανόρεμα Γουμένισσας, Φυλιριάς, Πολυπέτρου, (οι παραπάνω αναφερόμενοι χείμαρροι εκβάλουν σε αυτό).


    Μπορούν να αξιοποιηθούν και να συμβάλουν σημαντικά στην τουριστική αναβάθμιση του δήμου μας, διαφυλάσσοντας τες ταυτόχρονα από την αυθαίρετη καταπάτηση που ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια συντελείται.


    Του Πολυκράτη Παντσίδη


    http://maxitis.gr/polukratis-pantsidis-onomasia-oikismou-polupetrou-kai-oi-grammades-tou/ 

    Πέμπτη 24 Ιουνίου 2021

    Χάρτης του Μακεδονικού Βασιλείου

     

    Στοιχεία από τον Μ. Χατζόπουλο: Μακεδονικοί θεσμοί υπό τους βασιλιάδες , Αθήνα, 1996. (Βικιπαίδεια)

    Πέμπτη 10 Ιουνίου 2021

    Μακεδονομάχοι Παλαιοχώρι Χαλκιδικής

     

    Γλωσσικές και θρησκευτικές κοινότητες της Μακεδονίας σε Αυστριακό εθνογραφικό χάρτη του 1899. https://archive.org/details/deutscherundscha21wien/page/n468/mode/2up

    Παλαιοχώρι Χαλκιδικής 

    Από Μακεδονομάχοι 

    Η πόλη/χωριό Παλαιοχώρι βρίσκεται στο νομό Χαλκιδικής. 

    Σελίδες στην κατηγορία «Παλαιοχώρι Χαλκιδικής» 

    Αυτή η κατηγορία περιέχει τις ακόλουθες 8 σελίδες, από 8 συνολικά. 

    Ανακτήθηκε από «https://macedonian-fighters.com/index.php? title=Κατηγορία:Παλαιοχώρι_Χαλκιδικής&oldid=3136» 

    Παρασκευή 2 Απριλίου 2021

    Παραδοσιακό Σαπούνι

     


    «Πρώτα – πρώτα, μαζεύανε ολοχρονίς τα παλιόλαδα που  αλλά και τα λίπη από τα φαγητά. Όταν έκριναν πως είχε συμπληρωθεί η ποσότητα που χρειάζονταν, αγόραζαν από το μπακάλικο σπίρτο (καυστική ποτάσα) και αλάτι χοντρό. 

    Κυριακή 28 Μαρτίου 2021

    Ξεσηκωμός 1821 στα Μαδεμοχώρια

     


    Η "Ανταρσία" στα Μαντεμοχώρια 

    επιστολή στις 3 Ιουνίου 1821 

    προς τον Εμμανουήλ Παππά 

    (πηγή: Απόστολος Βακαλόπουλος) 

    Τετάρτη 3 Μαρτίου 2021

    Παραδοσιακό Απορρυπαντικό με Στάχτη



    Κουπάνα, κόπανος, καζάνι ... πιπιλιά και 

    για τα μοναδικά μεγάλα υφαντά πχ Βελέντζες, Χαλιά μετά η Ντρίστα ... !!! 

    Το Σταχτονερο ή Αλισίβα ή Αλουσά και η ιδιότητες του: https://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%AF%CE%B2%CE%B1

    Η Ελληνική ύπαιθρος και ο τρόπος για να είναι τα πάντα καθαρά 👇





    Δευτέρα 1 Μαρτίου 2021

    Πως εξελίχθηκαν οι οικισμοί στο Λεκανοπέδιο Παλαιοχωρίου μετά τον 14ο αι μ.Χ.


    Όρους Άθω Γής και Θαλάσσης περίμετρων Χαρτών Μεταμορφώσεις , Εθνική Χαρτοθήκη 2002

    ✅ Κάπου στον 14ο αιω. Το αρχαίο Καστέλλιον Παλαιοχωρίου στην Θέση Νέπωσι ερημώνει ... λέει ο Αρχαιολόγος της Ανασκαφής κος Παπάγγελος.
    1️⃣ Καταστροφή πρέπει να έχει υποστεί πιθανός λόγω της Καταλανικής Εταιρίας κατά την «καταλανική εκδίκηση» 1305-1309, στην μετά Σερβική κυριαρχία απολαμβάνει αυξημένες εξουσίες και ακολουθεί ολοκληρωτική καταστροφή με την κατάκτηση της περιοχής από Βενετούς και τελικά Οθωμανούς στα τέλη του 14ου αιω. αρχές 15ου αιω. ! Οι κάτοικοι σε αυτή την ιδιαίτερη ταραγμένη περίοδο και μετά από την Τελική καταστροφή δυναμικά μετακινούνται βαθύτερα στην ενδοχώρα και δυναμώνουν μικρούς συνοικισμούς στην άλλη άκρη στο Λεκανοπέδιο Παλαιοχωρίου αλλά και στις πέριξ περιοχές του Καστελίου στα διπλανά βουνά και οροπέδια.


    Μια εγκατάσταση πλέον που ως ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (1441μ.Χ. Διαθήκη Μοναχής Αγάθης) δυναμώνει αφού ενσωματώνει τους περισσότερους κατοίκους που σώθηκαν από τους μικρούς οικισμούς της περιοχής. Αυτή η θέση πιθανώς είναι στην περιοχή της "Βαλτούδας" όπου υπάρχουν μάλιστα ευρήματα Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (σε συνέχεια της παλιάς στράτας με τις Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές της Βαρβάρας) και στο μέχρι με βάση τις επιφανειακές ένδειξης μεσαιωνικό "Καστελούδι" Παλαιοχωρίου θέση "Κρανιές". Φύση οχυρή θέση λόφου που περιβάλλεται από το Ρέμα Πλατανούδια και Παπαγιάννη που μετά ενώνονται και λέγονται Τσελεπή Λάκκος και κατηφορίζει στο Πασιαδικο.
    https://www.palaiochori.gr/2018/02/blog-post_78.html?m=1 Με το πέρασμα του χρόνου έχουμε την ίδια κατοίκηση να ενδυανμώνεται προς τα Νότια (ενσωματόνονται σταδιακά και οι κάτοικοι Κοντογρίκου, Κασσαλούπων, Πινάκρα, Λιβαδίων ...), προς τις "Παλιόχωρες" πέριξ της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, μέχρι να φτάσουμε στα μέσα του 19ου άι στην σημερινή τοποθεσία που βρίσκεται το Παλαιοχώρι λόγω εμφάνισης ασθενειών... https://www.palaiochori.gr/2016/05/1821-1900.html
    Αυτοί οι κάτοικοι δεν χάσανε ποτέ ίσως την ζωτική επαφή με την οριοθεσία ενός βασιλικού εγγράφου στα 300-350 π.Χ.
    αλλά ούτε με τα διαχρονικά Νερά (της Λήθης)
    - "εξ Αρνών" στον Θουκιδίδη , στον Pomponius Mela "Turris Calarnea" ?, στον Πλινιός "Palaehorium"?  
    και μετά τον 10-11ος: κάστρο "Π(κ)οκρεντος" "ποταμόν Κοπρεντού και "Καστέλλιον Αρ(ρ)αβενίκειας" και "Παλαιοχώριον"; κλπ -

    Στα 1320-1321 έχουμε μια εικόνα πως έχει διαμορφωθεί Τοπωνυμικά η περιοχή
    και τα ποτάμια της περιοχής όπου αναπτύσσονται πέριξ του Χαβρία ποταμού (ποταμόν Κοπρέντου;) και άλλοι αρχαιολογικοί χώροι μέχρι να φτάσουμε περίπου στην Ορμύλια !
    2️⃣Μια ομάδα κατοίκων στον 15ο αιω. πήρε κατεύθυνση Δυτική από την αρχική εγκατάσταση των Παλαιοχωρινών και ίσως εγκαταστάθηκε στον λόφο "Προφήτη Ηλία" και απέναντι αυτού στην τοποθεσία "Βρωμοχώρι". Ταυτόχρονα δυνάμωσε αφού αναπτύχθηκε με Νότια πορεία την τοποθεσία Ραλιγόβα όπου βρίσκεται και σήμερα ως οικισμός. Μια τοποθεσία η οποία ήταν παλιό Μετόχι της Μονής Κωνσταμονίτου και σε αυτή την σχέση οφείλει και το όνομα της.
    Η Ραλιγόβα/Λιαριγκόβα και το 1928 μετανομάστηκε σε Αρναία.
    Αρναία η παλια Λιαρίγκοβη της Ηλέκτρας Παπαθανασίου σελ 27-29 "...εδώ πλησίον ήσαν και (Αρχαίαι) Άρναι, πιθανώς εις Παλαιοχώριον ...." γράφει στις 17/9/1942 το Χρον. Μητρ. Σωκράτους που ήταν στην επιτροπή ονοματοδοσίας. Για το όνομα της Λιαριγκόβα/ραλιγκόβα στο https://www.palaiochori.gr/2022/09/blog-post_22.html
    3️⃣Με την ανάπτυξη των Σιδηροκαυσίων επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή νέοι πληθυσμοί καταφθάνουν από διάφορα σημεία της σημερινής Ελλάδας αλλά και των Βαλκανίων και εγκαθίστανται στην περιοχή και επανδρώνουν νέα χωριά οπως το Novoselo ή Yenikoi το σημερινό Νεοχώρι ή την Ραλιγόβα ή και δυναμώνουν το ίδιο το Παλαιοχώρι πληθυσμιακά αλλά και την Οθωμανική Ρεβενίκεια που σήμερα την βρίσκουμε ως Μεγάλη Παναγία όπως επίσης σαφώς και όλα τα χωριά στην ευρύτερη περιοχή. (Αναφέρω μόνο όσα υφίστανται και σήμερα).

    Το Παλαιοχώρι δεν ανήκει στα Μαδεμόχωρια γιατί είναι περιοχή που βρίσκεται εκείνη την περίοδο στην δικαιοδοσία του Αρχίευνούχου του σουλτάνου πιθανώς σε συνέχεια Βυζαντινής λογικής.  https://www.palaiochori.gr/2018/04/blog-post_99.html


    Μια Βυζαντινή λογική που μπορεί να σταθεί με βάση την Διαθήκη της Μοναχής Αγάθης στις 20 Σεπτεμβρίου του 1441 ( FAUX TESTAMENT DE LA NONNE AGATHE - Actes de Xeropotamou, Archives de L'Athos III, ed. J. Bompaire.-Paris:1964 ) όπου αναφέρει : «[...]αφιερώτικον έτει 1441 της Αναστασιας Κομνηνής, σίζηγος του δεσπότου μακαρίτου Αστερίου μοναχού και κτίτορος, περί τον Γήσβορον και Παλεοχόρη του Παλεολώγου[...]» «[...]Υπερ ης και διά την λύτρωσιν των πολλών μου αμαρτιών και ένεκεν της μελλούσης αιωνίου ζωής προσήλωσα ως αδιάσπαστα κειμήλια τα εκ του Μουζάλωνος εκείνου μακαρίτου Δημητρίου του ιατροφιλοσόφου εξωγηθέντα μοι τέλεια πράσει δύο χωριά, το Παλαιοχωρίον λεγόμενον και το χωρίον Γησβόρον καλούμενων[...]» https://www.palaiochori.gr/2018/04/20-1441.html

     

    Τεκμηρίωση 👇
    ✅ Τότε στις αρχές του 15ου αιω υπάρχει σαφής αναφορά στις Οθωμανικές καταγραφές στο Παλαιοχώριον και στα μέσα του 16ου αιω. βρίσκουμε ότι "mezraa" δηλαδή καλλιεργήσιμη έκταση του Παλαιοχωρίου εξελίσσεται σε οικισμός ως Ραλιγόβα (σήμερα Αρναία) καθώς επίσης ότι την ίδια εποχή αναπτύσσεται και το χωριό Yenikoi ή Novoselo (σήμερα Νεοχώρι) σε αντιδιαστολή με το διπλανό προ υπάρχον Παλαιοχώρι. Αυτό λέει ο μελετητής κος Κολοβός στην διδακτορική διατριβή του.
    ✅ Μετά τον 10ο αιώνα το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργούμενης γης πέρασε στα χέρια των Αγιορειτών ("Μετόχια"¨). Από τους συνοικισμούς δε των κολίγων των μονών προήλθαν πολλά νέα χωριά, που αναπτύχθηκαν πλάι στα υπάρχοντα.
    Όλα αυτά στα δίκαια (Α)ρ(ρ)αβενικείας (καπετανικίω της Ρεββενικείας) όπου διαβάζουμε για κάστρο "Ποκρεντός", ένα "ποταμόν Κοπρεντού", ένα "Καστέλλιον Αραβενικείας", μιά "χώρα", μία "ενορία", μία "επίσκεψις" . Ένα "Καστέλλιον Αραβενικειας" που έχει σχέση-εξάρτημα με την Μονή Δοχειαρίου και των Ασωμάτων Ταξιαρχών με συνήθη επίκληση σε κάθε αναφορά στους περιορισμούς που διαβάζω, στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ!
    Το μόνο θρησκευτικό κειμήλιο στη περιοχή από εκείνη την εποχή είναι η Εικόνα του ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑΗΛ του 15ου αιω. που εχει την προνομιακή τιμή να φιλοξενεί το Παλαιοχώρι Χαλκιδικής εδώ και 600 χρόνια ....

    Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα "Πινακρα" σημερινά Πνικαριά, το "Κασσαλούπων" σήμερα Κασσαλπα, Κεραμίδια, Αγία Μαρίνα, Αλουμπαλος στην Κρανιά, την "Σκοροβίτζα" Σκουριές, το "Κοντογρίκου" , "Παμπίστα" και "Δίκαια Χιλιανταρίου", βουνό "Ζυγός", "Γομάτου", τα "Άτουβλα", το "Τιμωτού", το "Παλαιοχώρι", ... τα Οθωμανικά "Ρεβενίκια" (σημερινή Μεγάλη Παναγία) όπου έχουμε ραγδαία αύξηση πληθυσμού τον 16ος αιω ... αλλά και πολλά άλλα Τοπωνύμια υπαρκτά έως σήμερα όπως λένε οι πηγές. https://www.palaiochori.gr/2016/05/blog-post_71.html

    ****
    Αυτά για το 14ο αιω. μ.Χ. έως σήμερα, με βάση τα Οθωμανικά κατάστιχα αλλά και τα Αρχαιολογικά ευρήματα και Τοπωνύμια!